سفرهای کاغذی برای مهاجرت (کاوشی در دل مجموعه کتاب درباره مهاجرت)

در دنیایی که مرزهای جغرافیایی همچنان محکم و گاه نامرئی به چشم می‌آیند، کتاب‌ها پنجره‌هایی به روی دنیایی وسیع‌تر می‌گشایند و ما را به سفری در درک تجربیات متفاوت دیگران می‌برند. همچنین در ادامه، برخی از کتاب‌هایی که به شکل موشکافانه و هنرمندانه به موضوع مهاجرت پرداخته‌اند را بررسی خواهیم کرد. این مقاله از هوش برتر ایرانیان به بررسی و معرفی 8 کتاب خواندنی و جذاب از مجموعه کتاب درباره مهاجرت می پردازد.

1. “فرار به غرب” (Exit West) نوشته محسن حمید

“فرار به غرب” داستانی است که با قلب و جان می‌تپد و مخاطب را در کنار شخصیت‌هایی قرار می‌دهد این شخصیت‌ها برای پیدا کردن جای پایی در دنیای مدرن می‌جنگند. حمید با نثری شاعرانه و درعین‌حال ساده، ماجرای معاصر مهاجرت را در قالب یک داستان عاشقانه روایت می‌کند. این کتاب درباره مهاجرت، با پرداختن به مضامینی همچون تعلق خاطر و حق انتخاب، مخاطب را به چالش می‌کشاند تا درباره‌ی معنای واقعی خانه و هویت تأمل کند.

این رمان جادویی واقع‌گرایانه، داستان سها و نادیا، دو جوانی را دنبال می‌کند که در شهری ویران‌شده از جنگ در خاورمیانه ملاقات می‌کنند. در واقع این یک کتاب حال خوب کن است. از طریق درهای جادویی که به نقاط مختلف جهان منتهی می‌شوند، آنها به مهاجران سراسر دنیا می‌پیوندند. حمید با در هم آمیختن واقعیت‌های تلخ جهان مدرن با المان‌های فانتزی، به یک بحث جهانی در مورد مهاجرت و انسانیت می‌پردازد.

2. “امریکانا” (Americanah) نوشته چیماماندا انگزی آدیچی

«امریکانا» اثری ادبی است که توسط «چیماماندا انگزی آدیچی» نوشته شده و در سال 2013 به چاپ رسید. این رمان داستان دختری جوان به نام «ایفملو» را روایت می‌کند که پانزده سال پیش از نیجریه رفته و در حال حاضر در دانشگاه پرینستون در آمریکا به تحصیل مشغول است. وقتی اوبینزی، پسری جذاب و مهربان که در گذشته عاشق ایفملو بوده بود، در نیجریه دوباره با او ملاقات می‌کند، متوجه می‌شوند که هر دو تغییرات زیادی در طول سال‌ها تجربه کرده‌اند.

اوبینزی که به یک مرد بزرگ و موفق تبدیل شده است، که در گذشته به آن مایه‌ی استهزا بود، و ایفملو نیز به امریکانا تبدیل شده است، یعنی یک نسخه متفاوت از خودش با لهجه و نگرش جدید. در حالی که به یاد دوستی و عشق قدیمی خود می‌افتند، همزمان با بررسی ارتباطشان با زادگاه و یکدیگر، با بزرگترین چالش‌های زندگی خود روبرو می‌شوند. . این کتاب درباره مهاجرت، بینش‌های عمیقی در مورد موضوعات نژاد، جنسیت، کلاس اجتماعی و مهاجرت در آمریکا ارائه می‌دهد. آدیچی به بررسی تفاوت‌ها و شباهت‌های تجربه مهاجرت در جوامع مختلف می‌پردازد.

بهترین کتاب های دنیا را می‌شناسید؟ مجموعه هوش برتر با حضور یک تیم فرهیخته سعی در جمع‌آوری بهترین رمان های جهان دارد. در این مقاله ما 56 رمان برتر دنیا را به شما عزیزان معرفی کردیم.

3 . “بادبادک‌باز” (The Kite Runner) نوشته خالد حسینی

شاید این نام آشنا به نظر برسد، چرا که “بادبادک‌باز” یکی از مشهورترین رمان‌های معاصر در مورد مهاجرت است. آمیخته با فرهنگ افغانستانی و درد دوران جنگ، این داستان درگیرکننده دوستی، خیانت و در نهایت رستگاری است. حسینی با هنرمندی خاصی موضوعات سنگینی چون گذشت، خانواده و اثرات طولانی‌مدت مهاجرت را تجزیه و تحلیل می‌کند که باعث شده خوانندگان بسیاری را در سراسر جهان به خود جذب کند.داستان “بادبادک باز” درباره دو پسر به نام‌های امیر و حسن است که در کابل زندگی می‌کنند و رابطه صمیمی دوستی را با یکدیگر دارند. امیر فرزند یک مرد ثروتمند است، در حالی که حسن از خانواده‌ای فقیر و به عنوان خدمتکار کار می‌کند. توجه ویژه‌ای که پدر امیر به حسن دارد و اختلاف طبقاتی بین آن‌ها، باعث می‌شود امیر در سن دوازده سالگی به دوست خود یعنی حسن خیانت کند.

زمانی که روس‌ها به افغانستان حمله می‌کنند، امیر همراه با پدرش به آمریکا مهاجرت می‌کند. اما او به خاطر خیانتش به حسن، در طول سال‌هایی که می‌گذرد، با عذاب وجدان روبرو می‌شود و حتی در لحظات شادی زندگی‌اش هم آرامشی نمی‌یابد.

بعد از مدتی، امیر متوجه می‌شود که حسن و همسرش در افغانستان به دست طالبان کشته شده‌اند و فقط یک فرزند از آن‌ها باقی مانده است. این واقعیت باعث می‌شود امیر تصمیم بگیرد برای جبران گذشته و نجات فرزند حسن به افغانستان بازگردد.

4. “سپید دندان” (White Teeth) نوشته زدی اسمیت

این رمان پرفروش به زندگی دو خانواده در لندن می‌پردازد که ریشه‌هایی در جامائیکا و بنگلادش دارند. اسمیت با ظرافت و طنز، داستانی درهم‌تنیده و چندنسلی را بازگو می‌کند که مهاجرت، هویت و تاثیر گذشته بر آینده‌ی افراد را مورد کاوش قرار می‌دهد. زیدی اسمیت پادشاه صحنه ادبیات معاصر بریتانیا است که بخش زیادی از این اعتبار را مرهون رمان «سپید دندان» (White Teeth) است. آن هم یکی از بهترین آثار اول یک نویسنده در تاریخ ادبیات انگاشته می‌شود و خیلی زود به یک کتاب پرفروش با جوایز متعدد تبدیل شد. این رمان داستان دو مرد یکی بنگلادشی به نام صمد اقبال و یک انگلیسی به نام آرچی جونز است که بعد از جنگیدن در کنار هم در جنگ جهانی دوم با هم دوست می‌شوند.

بازگشت این دو به بریتانیا به بررسی دیدگاه‌های پس از جنگ بریتانیایی‌ها نسبت به شهروندان کشور‌های سابقاً مستعمره می‌پردازد اگرچه اسمیت در داستان خود مهربانی و البته شوخی را فراموش نمی‌سازد.“سپید دندان” به مسئله‌ی تعلق گرفتن در جامعه‌ای جدید و همزیستی فرهنگ‌های متنوع می‌پردازد.

پیشنهاد مطالعه: تا به حال چند کتاب مهم خواندید؟ آیا می‌خواهید یک لیست از کتاب هایی که باید خواند داشته باشید؟ ما در هوش برتر در یک مقاله جامع چندین کتاب و اثر گرانبها را به شما عزیزان معرفی کردیم.

5. “خاک آمریکا” (American Dirt) نوشته جنین کامینز

“خاک آمریکا” داستان مادر و پسری از مکزیک است که پس از قتل عام خانواده‌شان به دست یک کارتل مواد مخدر، مجبور به فرار و سفر خطرناک به آمریکا می‌شوندلیدیا، شخصیت اول کتاب صوتی خاک آمریکا (American Dirt) نوشته‌ی جنین کامینز (Jeanine Cummins) در یکی از شهرهای ساحلی مکزیک زندگی می‌کند. او با پسر هشت‌ساله‌اش لوکا، و شوهر روزنامه‌نگارش سباستین، زندگی خوب و آرامی دارد. حتی زمانی که در شهر به دلیل کارتل‌های مواد مخدر تنش‌هایی ایجاد می‌شود، زندگی آن‌ها دچار حواشی چندانی نمی‌شود.

لیدیا صاحب یک کتابفروشی است و در آن جا با یک مشتری به‌نام خاویر آشنا می‌شود. آن‌ها دوستان خوبی به نظر می‌رسند و علایق مشترکی در زمینه‌ی کتاب دارند. اما مشخص می‌شود که خاویر در حقیقت سردسته‌ی یک کارتل بزرگ مواد مخدر است. سباستین تصمیم می‌گیرد حقیقت شخصیت او را به‌عنوان رئیس داردودسته‌ی قاچاقچیان در لباس یک کتابخوان بی‌آزار برملا کند و علیه او دست به افشاگری بزند. اما این کار زندگی همه‌ی آن‌ها را وارد مرحله‌ای جدید، سخت و پیچیده می‌کند.

لیدیا و لوکا به مهاجرین بی‌شماری می‌پیوندند که تلاش می‌کنند به ایالات متحده برسند. آن‌ها لاجرم مجبور به ترک سباستین می‌شوند و سفر سخت و پرخطری را در پیش می‌گیرند. لیدیا از همه چیز فرار می‌کند. اما مقصد نهایی او کجاست؟ کشتی مشقت‌ها و رنج‌های او دست آخر در کدامین ساحل آرامش و سکون لنگر خواهند انداخت؟

این کتاب درباره مهاجرت، با بررسی تجربه‌های هراس‌انگیز مهاجران غیرقانونی، به چالش‌های مربوط به مرز، حقوق انسانی و جستجوی امنیت و بهترین زندگی ممکن می‌پردازد.

6 “مرثیه‌ای برای آرژانتین” نوشتهٔ پاتریسیو پرون

این کتاب (Espiritu de mis padres sigue subiendo en la lluvia) به زبان اسپانیایی نوشته شده است. داستان، تجربیات یک خانوادهٔ مهاجر آرژانتینی را در دوران دیکتاتوری نظامی در آرژانتین روایت می‌کند.

در زمانی که نیروهای نظامی در آرژانتین قدرت را به دست گرفته‌اند و سیاست‌های سرکوبگرانه را اجرا می‌کنند، خانواده‌ای به نام پرسونس از آرژانتین به فرانسه مهاجرت می‌کنند. مادر و دختر این خانواده تنها به فرانسه می‌روند و پدرشان در آرژانتین در زندان به سر می‌برد. آن‌ها در محیط جدید با مشکلات زیادی روبرو می‌شوند، از جمله محدودیت‌های زندگی، تغییر شکل جسمی دختر و تلاش برای سازگاری با فرهنگ و زبان جدید.

با گذشت زمان، پدر از زندان آزاد می‌شود و دختر به آرژانتین بازمی‌گردد تا در آغوش خانواده و سرزمین خود بازگردد. این سفر به دختر فرصت می‌دهد تا با پدرش دیدار کند و دربارهٔ سرزمینش، تاریخ خانواده و تجربیات آن‌ها اطلاعات بیشتری کسب کند.

“مرثیه‌ای برای آرژانتین” با روایتی عمیق و واقع‌گرایانه، تأثیرات سیاسی و اجتماعی مهاجرت و تبعید را بر زندگی انسان‌ها نشان می‌دهد. نویسنده با استفاده از داستان خانواده پرسونس، سختی‌ها، رنج‌ها و ناامیدی‌هایی که مهاجران در دوران سختی می‌توانند تجربه کنند، را به تصویر می‌کشد. از طریق شخصیت دختر، خواننده‌ای می‌تواند با تجربهٔ زندگی مهاجران آرژانتینی در دوران دیکتاتوری آشنا شود. همچنین نگاهی عمیق به مسائل هویت، خانواده و وفاداری به سرزمین خود بیندازد.

7. “وزارت درد” (The Ministry of Pain) نوشته دوبراوکا اوگرشیچ

وزارت درد، نوشته دوبراوکا اوگرشیج، از زبان استاد دانشگاهی به نام تانیا لودسیچ روایت می‌شود. این تحت تاثیر جنگ‌های بالکان در دهه نود میلادی، مجبور به مهاجرت به آمستردام هلند شده است. تانیا متولد زاگرب، پایتخت کرواسی است؛ وزارت درد، روایت رنج‌ها و دردهای مهاجران و پناهجویانی است که می‌بینند سرزمین مادری‌شان دستخوش نابودی شده است

تبعات جنگ و آوارگی باعث شده که مهاجران و پناهجویان، بر هویت، ارزش‌ها و باورهایشان، پا بگذارند و زندگی‌شان در تلاشی برای بقا- آن‌هم به هر نحو- خلاصه شود. انتخاب آمستردام برای وقوع داستان‌ها امری جالب به نظر می‌رسد. صلح‌بانان هلندی با کوتاهی در حفاظت از شهروندان سربرنیتسا، در قتل‌عامی که به مرگ هزاران غیرنظامی انجامید؛ نقش داشتند. این نسل‌کشی، بزرگترین کشتار قرن بیستم در قاره اروپا شناخته شد و ساکنان بالکان هنوز با پیامدهای آن، دست به گریبان اند.

در وزارت درد دوبراوکا اوگرشیج تلاش می‌کند تا زوال ارزش‌های اخلاقی ساکنان یوگوسلاوی را به تصویر بکشد و به گذشته این سرزمین، پیش از آغاز جنگ نیز بپردازد. نباید فراموش کرد که پیش از وقوع جنگ داخلی، یوگوسلاوی تحت سیطره حکومتی تمامیت‌خواه قرار داشت.

دوبراوکا اوگرشیچ در وزارت ترس با زبانی نرم، لطیف و طنز گونه، مهاجرت و مشکلات آن، آوارگی و کوچ‌اجباری، ناامیدی، نداشتن چشم‌اندازی روشن را به تصویر می‌کشد.

8.”هیچ دوستی به جز کوهستان” نوشته بهروز بوچانی

داستان “هیچ دوستی به جز کوهستان” دربارهٔ زندگی نویسنده‌ای به نام “رضا” است که بر اثر تجارب و سختی‌هایی که در زندگی او رخ می‌دهد، تصمیم می‌گیرد به روستایی کوهستانی در منطقهٔ گیلان برود. او در آنجا با جامعهٔ محلی آشنا می‌شود و با افرادی مانند “احسان”، “ناصر” و “رضاعلی” ارتباط برقرار می‌کند.

در طول داستان، رضا با مشکلات و چالش‌های مختلف روبرو می‌شود و از طریق روابطی که با مردم محلی برقرار می‌کند. سپس به نکاتی از زندگی و ارزش‌های مهم می‌پردازد. رمان “هیچ دوستی به جز کوهستان” به وسیلهٔ زبان شفاف و تصویرگری روان نویسنده، به خواننده اجازه می‌دهد تا با دنیای شخصیت‌های داستان آشنا شده و در آنها همدلی و همراهی کند.

این کتاب درباره مهاجرت با موضوعاتی مانند دوستی، ارتباط انسانی، معنویت و ارزش‌های زندگی می‌پردازد. از طریق داستان “هیچ دوستی به جز کوهستان”، خواننده می‌تواند درک بهتری از زندگی روستایی و ارتباط انسانی با طبیعت و محیط زیست پیدا کند.

نتیجه گیری

این کتاب‌ها با زبان‌های متفاوت و دیدگاه‌های متنوع به موضوع مهاجرت پرداخته و لایه‌های پیچیده‌ای از این تجربه انسانی را به تصویر می‌کشند. از درک مشکلات روزمره مهاجرت گرفته تا چالش‌های هویتی و فرهنگی، این کتاب‌ها می‌توانند به خواننده کمک کنند. در نتیجه می‌توانند درک بهتری از دنیای پیرامون‌شان داشته باشند.

هریک از این کتاب‌ها، با زبانی منحصر به فرد و نگاهی عمیق برای موضوع مهاجرت، مخاطب را به دنیایی متفاوت می‌برند. آنها نه تنها چشم‌اندازهای تازه‌ای ارائه می‌دهند بلکه احساسات، ترس‌ها و امیدهای مشترک بشری را نیز به اشتراک می‌گذارند. اگر به دنبال درک بهتر تجربه‌های مهاجرت از زبان نویسندگانی هستید که خود شخصاً این سفر را تجربه کرده‌اند، این کتاب های درباره مهاجرت ممکن است نقطه‌ی شروع خوبی برای شما باشند.