علت فراموشی درس ها چیست و چگونه با آن مقابله کنیم؟

مهم نیست در حال مطالعه برای یک آزمون مهم باشید و یا حتی حفظ ­کردن لیست خرید منزل… در هر حال، از شر “فراموشی” مطالب در امان نیستید! اما چرا فراموش می­کنیم؟ علت فراموشی درس ها چیست؟ آیا راهی برای جلوگیری از فراموشی وجود دارد؟ در ادامه این مطلب، به مفهوم فراموشی و همچنین دلایل فراموشی درس ­ها خواهیم پرداخت و روش­‌های فرار از فراموشی و تقویت ذهن را با هم بررسی می­کنیم.

فراموشی چیست ؟

فراموشی در تعریف، عبارت است از هر گونه حذف و یا تغییر اطلاعات ذخیره شده در حافظه بلند مدت و یا کوتاه ­مدت ما. پس فراموشی، لزوما یک بیماری نیست و اغلب به دلیل فرآیندهای کاملا طبیعی در مغز ایجاد می‌­شود. بسیاری از دانش‌­آموزان و دانشجویان، از فراموشی به عنوان بزرگ­ترین چالش مطالعاتی خود یاد می­کنند.

اما به راستی، علت فراموشی درس ­ها  چیست؟ یکی از بهترین نظریه‌­ها در رابطه با فراموشی، نظریه الیزابت لافتس (Elizabeth Loftus) است. این محقق حافظه سرشناس، چهار تئوری برای فراموشی انسان­ها را شناسایی کرده است که در ادامه به آن­ها اشاره می­کنیم:

تئوری زوال

در طی این فرآیند، شخص در بازیابی اطلاعات ذخیره شده، دچار مشکل می‌­شود. یعنی می­داند که مطالب خوانده شده، دقیقا همانجا و در ذهن وجود دارند، اما آن­ها را به یاد نمی آورد. این فرآیند در طی گذشت زمان و کمرنگ­تر شدن اطلاعات به خاطر سپرده شده، رخ می­دهد. چرا که مغز پس از مدتی، به طور خودکار، اطلاعات غیر ضروری را از بین می برد.

تئوری تداخل

گاهی اوقات، دلیل فراموشی درس­ ها، پدیده­ای به نام تداخل است. در این فرآیند هنگامی که اطلاعات جدید، بسیار شبیه به اطلاعات ذخیره ­شده قبلی در حافظه بلندمدت باشد، با آن جایگزین می­شود.

تئوری عدم ذخیره‌سازی

علت فراموشی درس ها در برخی از مواقع ناشی از فراموشی نیست. بلکه به این موضوع مربوط می­شود که آن اطلاعات، از ابتدا اصلا به حافظه بلندمدت منتقل نشده است. برای مثال، وقتی درسی را می­خوانید، اما آن را نیمه‌­کاره و بدون مرور و بازخوانی رها می­کنید، مغز در عرض چند ساعت تا چند روز، آن را کاملا از حافظه خارج می‌کند.

تئوری فراموشی انگیزه مدار

در تئوری فراموشی انگیزه­ مدار یا خودآگاه، فرد به صورت آگاهانه، قصد دارد تا مطالب را فراموش کرده و یا تغییر دهد. برای مثال، بعد از پیداکردن یک روش جدید و سریع­تر برای حل مسائل، سعی می­‌کنیم تا آن را با روش قدیمی جایگزین کنیم.

علت فراموشی مطالب

مغز انسان در طول زمان دچار تغییراتی می‌­شود که می­تواند بر عملکرد آن و حفظ ­کردن اطلاعات، تاثیر منفی بگذارد. در ادامه به علت فراموشی درس ها اشاره می کنیم.

عدم بازیابی مطالب

مغز ما همواره در تلاش است تا مطالب را دسته‌­بندی و مختصر کند. بسیاری از اطلاعات ذخیره ­شده در حافظه کوتاه مدت، پس از مدتی کاملا از بین می­روند. اما بازیابی و مرور مطالب خوانده شده، به مغز می­فهماند که این مطلب مهم است و باید ذخیره شود. پس آن مطلب به حافظه بلندمدت منتقل می­شود.

رژیم غذایی نامناسب

طبق تحقیقات، مصرف فست­فود و غذاهای چرب و ناسالم، بر روی عملکرد مغز تاثیر منفی دارد. همچنین نوشیدن الکل، با تداخل در کارکرد سلول­های مغزی، فعالیت­های الکتریکی مغز را کاهش داده و باعث زوال و فراموشی می­شود.

عدم فعالیت مغز

مغز ما یک ماهیچه است، پس مانند سایر ماهیچه­‌ها، به ورزش و فعالیت نیاز دارد. تمرینات ذهنی مانند تمرینات محاسباتی و یا مطالعه کتاب، به شدت برای افزایش عملکرد مغز مفید است. در جوانانی که از افسردگی رنج می­برند و یا فعالیت­های روزانه محدود به فضای مجازی دارند، شانس فراموشی مطالب درسی و کاهش عملکرد ذهنی افزایش می­‌یابد.

کمبود خواب

کمبود خواب نیز علت فراموشی درس ها محسوب می­شود. چون خواب نقش مهمی در بهبود حافظه دارد، بنابراین کمبود خواب با کیفیت، می­تواند بر حافظه شما تأثیر منفی بگذارد. معمولا آن دسته دانش­آموزان و دانشجویانی که خواب منظم شبانه را تجربه نمی­کنند، به شدت در به خاطر سپردن مطالب درسی دچار مشکل می‌­شوند.

همچنین بخوانید: تاثیر خواب بر یادگیری و حافظه

مصرف برخی داروها

یکی دیگر از علت های فراموشی درس ها مصرف برخی از داروها همچون داروهای ضدافسردگی و آرام­بخش­هاست  که حافظه را دست­خوش تغییر کرده و توانایی حفظ مطالب درسی را کاهش دهند. این موضوع در خصوص داروهایی همچون رتالین که به منظور افزایش تمرکز در شب­های امتحان مصرف می­شود نیز صادق است.

اضطراب و استرس

جالب است بدانید که استرس بیش از حد نیز می­تواند بر عملکرد مغز تاثیر معکوس بگذارد. به همین دلیل بسیاری از دانش ­آموزان و دانشجویان، بلافاصله پس از خروج از جلسه آزمون، تمام مطالب را به یاد می­آورند. در حالی­که سر جلسه، تمام مطالب درسی را فراموش کرده بودند. برای مقابله با این مشکل پیشنهاد می‌کنیم مقاله چگونه بدون استرس درس بخوانیم را مطالعه کنید. 

تکنیک های جلوگیری از فراموشی درس

متاسفانه تا به امروز، با وجود شناخت علت فراموشی درس ها، راهی برای اجتناب از فراموشی وجود ندارد. با این وجود، همیشه راه­هایی برای کاهش احتمال فراموشی وجود دارد که در ادامه به این موارد اشاره می­کنیم:

ورزش منظم روزانه را فراموش نکنید

تحقیقات نشان می­دهد که ورزش می­تواند به بازیابی سریع حافظه و افزایش عملکرد آن کمک کند. نه نگران نباشید! نیازی نیست که ساعت­ها روی تردمیل بدوید یا به باشگاه بروید. نیم ساعت تمرین سبک و کششی در طول روز، می­تواند به افزایش خون­رسانی به مغز و یادگیری بهتر مطالب درسی کمک کند.

خواب شبانه را جدی بگیرید

خواب منظم و با کیفیت شبانه هم برای سلامت جسمی و هم برای سلامت روان ضروری است. معمولا هشت ساعت خواب برای سلامت بدن لازم است. اما با توجه به تفاوت نیازهای جسمی هر فرد، این مقدار می­تواند در افراد متفاوت باشد.

تمرین و تکرار را فراموش نکنید

گاهی اوقات بهترین راه برای به خاطرسپردن مطالب درسی و کاهش احتمال فراموشی آن، استفاده از آن روش قدیمی تمرین و تکرار است. بنابراین به جای گشتن به دنبال روش­های میانبر و بررسی علت فراموشی درس ها ، روی تمرین بیشتر تمرکز کنید.

مطالب را یادداشت کنید تا کمتر فراموش کنید

فراموشی امری اجتناب­ناپذیر است، بنابراین هرگز به حافظه خود اکتفا نکرده و در اولین فرصت، مطالب را یادداشت کنید. این کار به تدریج به افزایش قابلیت مغز شما در حفظ­ کردن مطالب کمک می کند.

مطالب را دسته بندی کنید

مغز ما از بی­‌نظمی فراری است و از مطالب مختصر و دسته­بندی شده استقبال می­کند. بنابراین تا حد امکان مطالب را جدول­بندی کنید و از خلاصه­ نویسی­ های منظم استفاده نمایید. این کار نه تنها به کیفیت مرورهای بعدی شما کمک می‌­کند، بلکه امکان فراموشی مطالب درسی را به شدت کاهش می­‌دهد.

همچنین بخوانید: روش های خلاصه نویسی ؛ ساده و اصولی خلاصه نویسی کن

از تمرینات ذهنی استفاده کنید

توصیه می­شود از همین امروز از محاسبات ذهنی استفاده کنید. این کار شاید در ابتدا کمی سخت باشد، اما پس از مدتی، قابلیت سلول­های مغز شما را به شدت افزایش می­دهد و متوجه بهبود حافظه خود خواهید شد. این یک روش مطمئن، پس از شناخت علت فراموشی درس هاست.

بین مطالب خوانده شده، ارتباط برقرار کنید

یکی از موثرترین روش­های کاهش فراموشی، ایجاد ارتباط بین مطالب خوانده شده جدید و قدیمی است. ایجاد روابط علت و معلولی بین مطالب خوانده شده، از حدف شدن و یا تغییر اطلاعات حافظه، در طول زمان جلوگیری می‌ک­ند.

مرور منظم مطالب، یک تیر و چند نشان

یک مرور مناسب، از فراموشی اطلاعات ذخیره ­شده در حافظه بلند مدت جلوگیری می­کند. همچنین با مرور مطالب جدید، به انتقال آن­ها از حافظه کوتاه ­مدت به حافظه بلند­مدت خود، کمک کرده و احتمال فراموشی آن­ها را به حداقل می­رسانید.

جمع بندی

در این مطلب با آموزش مقابله با فراموشی در مطالعه، در خدمت شما بودیم و سعی کردیم علت فراموشی درس ها را از دیدگاه علمی مورد بررسی قرار دهیم. همچنین به روش­هایی برای کاهش احتمال فراموشی مطالب اشاره کردیم. برای دستیابی به نتایج و راه ­حل­‌های مناسب در جهت افزایش تمرکز، اعتماد به­ نفس و برای دست­یابی به موفقیت­های بزرگ­تر می­توانید از مجموعه هوش برتر ایرانیان کمک بگیرید. با شناخت علت فراموشی مطالب و دریافت آموزش مقابله با فراموشی در مطالعه به سادگی می­توانید در درس­های خود موفق شوید.