روش‌های درمان فراموشی موقع امتحان

حنیفراموشی موقع امتحان یکی از اتفاقاتی است می‌تواند روی موفق‌نشدن دانش‌آموزان در آزمون‌ها تاثیر بگذارد. اما علت این فراموشی چیست؟ چگونه می‌توان آن را تقویت کرد؟ منحنی فراموشی ابینگهاوس چه کمکی می‌تواند به این موضوع کند؟ در این مقاله می‌خواهیم به تمامی این سوالات پاسخ دهیم و شما را در بهتر درس‌خواندن و تقویت حافظه یاری کنیم.

سندروم فراموشی چیست؟

به از دست‌دادن خاطرات، اطلاعات، واقعیت‌ها و تجارت فراموشی گفته می‌شود. البته فراموشی به معنای از دست دادن هویت نیست. افرادی که به فراموشی مبتلا هستند یا سندرم فراموشی دارند، هویت خودشان را می‌دانند اما یادگیری اطلاعات جدید و شکلگیری حافظه جدید برایشان سخت است. این سندرم می‌تواند با آسیب رسیدن به قسمت‌هایی از مغز که برای پردازش اطلاعات حیاتی هستند، ایجاد شود. این نوع فراموشی در مقایسه با فراموشی جهانی گذرا که موقتی است، همیشگی است.

درمان مشخصی برای فراموشی وجود ندارد اما با کمک برخی از تکنیک‌ها می‌توان حافظه خود را ارتقا داد. همچنین حمایت‌های روانی از سوی عزیزان نیز می‌تواند در روند این تکنیک‌ها کمک کند. البته نکته قابل توجه این است که فراموشی مطالب درسی موقع امتحان با آلزایمر یا سندرم فراموشی فرق دارد و امری طبیعی است. این اتفاق دلایل خاص خودش را دارد. به‌همین ترتیب نگران نباشید، چرا‌که در بخش‌هایی از این مقاله می‌خواهیم چند علت مهم فراموشی موقع امتحان را برای شما شرح دهیم.

منحنی فراموشی ابینگهاوس

منحنی فراموشی ابینگهاوس چیست؟ این منحنی را یک روانشناس آلمانی مطرح کرد. وی روی توانایی یادگیری و فرآیند فراموشی تحقیقات می‌کرد که همین منحنی نتیجه تحقیقات این روانشناس است.  منحنی ابینگهاوس نشان‌دهنده این است که شما حتی اگر مطالعه خوبی داشته‌اید، با گذشت یک روز 30درصد از مطالب را فراموش خواهید. در صورت مرور نکردن این درس، این درصد روزانه افزایش می‌یابد. درواقع این منحنی نشان می‌دهد که در گذر زمان و در ‌صورت استفاده‌نکردن اطلاعات، چگونه آنها از ذهن پاک می‌شوند. همچنین این منحنی به شما می‌گوید وقتی چیزی را برای اولین بار یاد می‌گیرید سرعت ناپدید شدن آن تصاعدی است. این بدین معنا است که شما اکثر اطلاعات را در چند روز اول فراموش می‌کنید و سپس میزان آن کم‌تر می‌شود.

بیشتر بخوانید: منحنی فراموشی ابینگهاوس

هنگامی که منحنی فراموشی و زوال تصاعدی توسط ابینگهاوس کشف شد، وی توانست عوامل موثر بر آن مورد شناسایی قرار دهد. سطح حفظ اطلاعات در ذهن به موارد زیر بستگی دارد:

قدرت خاطره

در ذهن افراد، خاطرات قوی‌تر در مقایسه با خاطرات ضعیف‌تر برای مدت طولانی‌تری باقی می‌ماند و یادآور می‌شود. مثلا برای یادگیری در محل کار، محتوای آن باید برای یادگیرنده مرتبط باشد و معنا داشته باشد.

زمان سپری شده از زمان یادگیری

این منحنی نشان‌دهنده این است که یادگیرندگان در ماه اول، 90درصد از مطالب یاد گرفته‌شده را فراموش می‌کنند.

علت فراموشی درس ها چیست

در این بخش می‌خواهیم بررسی کنیم که علت فراموشی درس ها چیست؟ این علل به شرح زیر هستند:

مطالعه بدون مرور

شاید پیش ‌آمده که با خودتان فکر کنید چرا سر جلسه امتحان همه چی یادم میره؟ دلیل آن این است که برای به‌خاطر سپردن و به‌یاد آوردن مطالب خوانده‌شده، این اطلاعات باید از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت انتقال یابند. در نتیجه هر چقدر برای خواندن یک مطلب بیشتر وقت بگذارید، مغز شما به‌صورت ناخودآگاه بین این اطلاعات و موضوعات روزمره تمایز قائل می‌شود. همچنین جهت بازیابی اطلاعات سر جلسه آزمون و جلوگیری از فراموشی موقع امتحان، باید بر اساس منحنی فراموشی، اطلاعات را مرتب و در بازه‌های زمانی مختلف مرور کنید. خصوصا کسانی که قصد شرکت در آزمون کنکور را دارند، باید مرتبا تا روز آزمون تمرین و تکرار داشته باشند.

ترس و اضطراب زیاد

داشتن کمی استرس برای انجام کار‌ها می‌تواند مفید باشد چرا‌که باعث پیشبرد کار‌های شما می‌شود. اما در صورتی که این استرس موقع امتحان به‌گونه‌ای باشد که مدام از خودتان بپرسید، اگر قبول نشوم چه اتفاقی می‌افتد؟ با این شرایط و سختی درس مگر امکان درس خواندن هم وجود دارد؟ در چنین شرایطی سطح استرس شما بالا می‌رود و مانع فکر کردن شما به مطالب و انتقال آن‌ها به حافظه بلندمدت می‌شود. در نتیجه حتی مطالبی را که خوانده‌اید هم فراموش می‌کنید.

نداشتن تمرکز کافی

یکی دیگر از علت فراموشی سر جلسه امتحان، نداشتن تمرکز کافی است. برای داشتن تمرکز هنگام مطالعه یک جای ثابت را انتخاب کنید و سعی کنید تا‌حد امکان وسایلی که باعث حواس پرتی شما می‌شوند را از اطرافتان دور کنید. در صورتی که هنگام مطالعه یادتان افتاد باید کاری انجام دهید، سریعا از وسط مطالعه سراغ آن کار نروید بلکه آن را جایی یادداشت کنید و بعد از تمام‌شدن مطالعه آن را انجام دهید. هنگام آزمون ممکن است افرادی باشند که نظم جلسه را بهم بزنند. پس در صورت قرار گرفتن در این موقعیت، دچار اضطراب نشوید و از قبل آمادگی آن را داشته باشید. همچنین اگر کنکور دارید، پیشنهاد می‌کنیم یکبار در آزمون آزمایشی شرکت کنید. زیرا در کنار ارزیابی دروس، با محیط کنکور هم آشنا می‌شوید و همین موضوع باعث کاهش استرس شما می‌شود.

نداشتن خواب کافی

یکی از علل فراموشی موقع امتحان، کم‌خوابی است. برخی از افراد گمان می‌کنند که با بیدار‌ماندن بیش از حد و درس‌خواندن می‌توانند بهترین نمره را بگیرند. اما با این کار تنها مغز خودشان را خسته می‌کنند و انرژی زیادی صرف می‌کنند.  به‌همین دلیل باید میان درس‌خواندن استراحت کنید. هنگام امتحان، خوابتان از 6 ساعت کمتر نباشد.

بیشتر بخوانید: علت فراموشی درس ها چیست

خواندن مطالب جدید قبل از آزمون

برای به‌یاد آوردن مطالب درسی، باید اصولی درس بخوانید. تست‌زدن و مرور‌کردن یکی از اصول درس‌خواندن هستند. در نتیجه اگر قبل از آزمون یک نگاه سرسری بیندازید استرس شما افزایش می‌یابد. بدین ‌ترتیب مطالبی را که قبلا خوانده‌اید هم فراموش می‌کنید.

تغذیه نامناسب

یکی دیگر از دلایل فراموشی موقع امتحان، تغذیه نامناسب است. شما حدود یک ساعت یا بیشتر برای کنکور سر جلسه امتحان هستید و انرژی زیادی مصرف می‌کنید از ‌همین رو باید قبل از امتحان، یک صبحانه کامل بخورید تا انرژی مورد نیاز مغز خود را تامین کنید. در غیر این صورت حتی در صورت مطالعه درست هم ممکن است مطالبی که خوانده‌اید را فراموش کنید. قبل از امتحان از خوردن مواد غذایی که دارای کافئین هستند پرهیز کنید. چراکه خوردن آن‌ها باعث افزایش اضطراب می‌شود. این مواد می‌توانند چایی، قهوه و شکلات باشند.

سوالات سخت در جلسه آزمون

در اکثر امتحانات، سوالات سخت و آسان به‌صورت پراکنده قرار گرفته‌اند. در صورتی که به سوال سختی برخوردید، سریع به خودتان استرس ندهید. چراکه این موضوع در نتیجه امتحان شما تاثیر خواهد داشت و همچنین باعث فراموشی موقع امتحان می‌شود. بدین ‌ترتیب هنگام مشاهده این نوع سوالات، از آن بگذرید و به سراغ سوالات دیگر بروید. سپس در آخر اگر زمان داشتید، به آن سوالات بازگردید و سعی کنید آن را با آرامش حل کنید.

توجه به مطالب نخوانده‌شده

گاهی‌اوقات، دانش‌آموزان هنگام درس خواندن، به جای مرور مطالبی که خوانده‌اند روی مطالبی که مطالعه نکرده‌اند تمرکز می‌کنند و برای آن‌ها استرس دارند. چاره این موضوع این است که برنامه‌ریزی کنید تا بتوانید تمامی درس‌های خود را به‌موقع بخوانید و مرور کنید.  اما در صورتی که به هر دلیلی وقت کم آوردید و نتوانستید تمامی فصل‌ها یا درس‌ها را بخوانید، به‌خاطر مطالب نخوانده به خودتان استرس ندهید و سر جلسه امتحان، به سراغ مطالبی که خوانده‌اید بروید. چرا که خواندن سوالاتی که بلد نیستید، باعث فراموشی موقع امتحان می‌شود.

چگونه درس را حفظ کنیم؟

آیا تا به‌حال پیش آمده که با خودتان بگویید چگونه حفظ کنیم؟ برای این کار باید به‌گونه‌ای درس بخوانید که آن را فراموش نکنید.

تقویت حافظه با تفکر

تمامی انسان‌ها یک حافظه فعال دارند که اطلاعات موقتی در آنجا هستند. به‌عنوان مثال وقتی شما نام شخص یا چیزی را می‌شنوید این اطلاعات در این حافظه نگهداری می‌شوند تا زمانی که از آن استفاده کنید. در صورتی که دیگر به این اطلاعات نیازی نداشته باشید، مغز شما آن را پاک خواهد کرد. اما در صورت استفاده بیشتر، به حافظه بلند‌مدت انتقال می‌یابد. سپس آنجا تقویت می‌شود که در نتیجه می‌توانید آن را بعدا به‌یاد بیاورید. شما به‌صورت روزانه از حافظه خود استفاده می‌کنید. پس در صورتی که آن را تقویت کنید، زندگی روزانه شما راحت‌تر می‌شود.

یکی از راه‌هایی که می‌تواند به تقویت حافظه کمک کند، مدیتیشن و تفکر عمیق است. بر اساس تحقیقات انجام‌شده، افرادی که هیچ تجربه‌ای از مدیتیشن نداشته‌اند، تنها توانستند 8 هفته حافظه فعال خود را تقویت کنند. مدیتیشن به تمرکز شما کمک می‌کند و سپس بعد از 2 هفته اثرات مثبتی روی نمرات آزمون‌های استاندارد می‌‌گذارد و موجب تقویت حافظه فعال می‌شود. یکی دیگر از روش‌هایی که می‌توانید با کمک آن درس خود را حفظ کنید که دچار فراموشی موقع امتحان نشوید، صحبت با دوستان خود در مورد آن مبحث درسی است. چرا‌ که وقتی شما درمورد آن مبحث درسی صحبت کنید یا در زندگی واقعی خود دنبال آن بگردید، آن مبحث درسی را فراموشی نمی‌کنید.

بیشتر بخوانید: درمان فراموشی

داشتن تغذیه مناسب

برای اینکه با فراموشی موقع امتحان مواجه نشوید باید تغذیه مناسبی داشته باشید. مواد غذایی که مصرف می‌کنید باید سالم باشد و باعث تقویت حافظه شما شود. به‌گفته آکادمی عصب‌شناسی آمریکا خوردن مواد غذایی که آنتی‌اکسیدان دارند می‌توانند در تقویت حافظه مفید باشند. این مواد غذایی شامل سبزیجات، میوه‌ها، توت‌ها، مرکبات، اسفناج، هویج، کلم بروکلی، گوجه فرنگی و سیب‌زمینی شیرین هستند. مواد غذایی مذکور می‌توانند حافظه شما را تا 11 درصد تقویت کنند. همچنین مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که زغال اخته و انواع میوه‌های جنگلی و انگور باعث افزایش ارتباط سلول‌های مغزی با یکدیگر شده و حافظه را تقویت می‌کنند.

ویتامین‌های گروه B یکی دیگر از مواد غذایی هستند که نباید از آن‌ها غافل شوید. این ویتامین‌ها در بسیاری از عملیات متابولیک بدن مورد استفاده قرار می‌گیرند که در سلامتی بدن نقش زیادی دارند. همچنین ویتامین‌های دیگری مانند ویتامین B12 و اسید فولیک هم در تقویت حافظه مفید هستند. ویتامین B12 برای حفظ غلاف میلین و اسید فولیک موجب بهتر کار کردن مغز و بهبود انتقال‌دهنده‌های عصبی می‌شود. در صورت کاهش میزان اسید‌فولیک، احتمال از دست رفتن حافظه نیز افزایش می‌یابد.

ورزش کردن

ورزش علاوه بر بهبود فعالیت‌های جسمانی، در تقویت حافظه نیز نقش زیادی دارد. همچنین تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که ورزش‌کردن در افراد مسن موجب کاهش روند کند‌شدن حافظه می‌شود. برای بهبود حافظه و جلوگیری از فراموشی موقع امتحان حتما نیاز نیست که ورزش‌های سنگین انجام دهید. بلکه شما با 40 دقیقه ورزش هوازی به‌مدت 3 بار در هفته می‌توانید در یک سال سایز هیپوکامپوس مغز خود را 2 درصد افزایش دهید.

بیشتر بخوانید: چگونه حفظ کنیم؟

طبق نتایج تحقیقات دانشگاه ایلینوی، این‌کار موجب تقویت حافظه می‌شود. البته علت افزایش حجم هیپوکالاموس هنوز توسط دانشمندان کشف نشده ‌است. فعالیت‌های ورزشی دیگر مانند تند راه‌رفتن، دوچرخه‌سواری، دویدن نرم و شنا نیز می‌توانند به درس‌خواندن شما کمک کنند. در صورتی که تمرینات دوره‌ای با استقامت بالا را انجام دهید، به‌طوری که ضربان قلب شما 80 الی 85 درصد بیشتر شود، سطح هورمون‌هایی که به سلامت مغز وابسته هستند به بیشترین حد ممکن خود می‌رسند. پیشنهاد می‌کنیم این تمرینات را در 2 جلسه به مدت 30 دقیقه انجام دهید. علاوه‌براین، ورزش‌های گروهی همچون والیبال یا فوتبال هم به شما کمک می‌کنند.

خوابیدن

چندین سال است که دانشمندان تاکید می‌کنند که خواب کافی برای یادگیری مطالب جدید و تقویت حافظه موثر است. همچنین بر اساس تحقیقات انجام‌شده، یک چرتِ کوتاه بعد از یادگیری، می‌تواند به شما کمک کند که مطالب را سریع‌تر و بهتر یاد بگیرید و به‌یاد بیاورید. هنگامی که موضوعی وارد مغز می‌شود، هنوز ضعیف بوده و راحت فراموش می‌شود. مخصوصا اگر بیش از حد از مغز خود کار بکشید. اما با یک خواب کوتاه و چرت‌زدن موضوعات به سمت نئوکورتکس ها هدایت می‌شوند. در این قسمت ذخیر اطلاعات دائمی‌تر می‌شود و با اطلاعات دیگری جایگزین نمی‌شوند. علاوه‌براین، خوابیدن بعد از یادگیری نیز می‌تواند در تقویت حافظه شما بسیار موثر باشد. پس برای بهتر یاد‌گرفتن درس و جلوگیری از فراموشی موقع امتحان خواب کافی داشته باشید.

جمع‌بندی

در مقاله امروز علت فراموشی موقع امتحان و راه‌کار‌های آن را مورد بررسی قرار دادیم و درمورد راه‌های تقویت حافظه و درمان فراموشی صحبت کردیم. همچنین منحنی ابینگهاوس را نیز برایتان شرح دادیم. برخی از علت‌های فراموشی اطلاعات می‌تواند نداشتن تغذیه مناسب، استرس، نداشتن تمرکز و فکر‌کردن به نکات منفی و درس‌هایی که مطالعه نکرده‌اید، باشد. در مقابل در صورت داشتن خواب کافی قبل و بعد از امتحان، مصرف مواد غذایی دارای آنتی‌اکسیدان و انجام ورزش شما می‌تواند به تقویت حافظه خود کمک کنید.