نحوه مطالعه شیمی برای موفقیت در کنکور و امتحانات

شیمی درسی است که می‌توان آن را دوست داشت یا از آن متنفر‌‌ بود. در واقع نحوه مطالعه شیمی کمی چالش‌برانگیز است. دلیلش هم این است که شما چیزهای جدیدی را می‌شنوید که تا به حال به گوشتان نخورده است. خب، بهترین راه برای تبدیل این‌ درس به یک مبحث جذاب، مطالعه شیمی به روش صحیح است. در این مقاله استراتژی‌ها و تکنیک‌های اثبات‌ شده را بررسی خواهیم کرد که در صورت استفاده، توانایی شما برای مطالعه شیمی و یادگیری بدون فراموشی آن بهتر خواهد شد.

از آزمایشگاه مدرسه استفاده کنید

بارها شنیده‌اید که «تمرین انسان را به کمال می‌رساند» و همینطور هم هست! خب، چگونه می‌توان شیمی را تمرین کرد؟ قطعا در آزمایشگاه‌! شما شخصا با خواص مختلف مواد آشنا می‌شوید و با مواد شیمیایی متعددی در تماس هستید. 

بدین ترتیب می‌توانید شیمی را به خوبی بفهمید و یاد بگیرید. در واقع آزمایشگاه‌ها تمرین عملی کلماتی هستند که می‌آموزید. خب، اگر آزمایشگاه‌ها را جدی نگیرید، چگونه می‌توانید شیمی را درک کنید؟ حتی ممکن است شیمی را هم به خوبی یاد بگیرید؛ اما با انجام آزمایشات عملی متوجه شوید که می‌توانید شیمی را بطور حرفه‌ای ادامه دهید، نه؟

به جای حفظ کردن درک کنید

شیمی به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود: شیمی معدنی و شیمی آلی. اکثر دانش‌آموزان از شیمی آلی می‌ترسند و مدام می‌پرسند چگونه شیمی آلی را مطالعه کنیم؟ صادقانه بگویم، شیمی آلی بی‌نهایت ساده‌ است! فقط باید یک چیز را در نظر داشته باشید و آن این است که «بیشتر بفهمید»! به جای حفظ کردن فرمول‌های شیمیایی، روی درک تمرکز کنید.

مانند هر درس مفهومی دیگری، اطلاعات جدید زیادی برای یادگیری و حفظ کردن در شیمی وجود دارد. در واقع به محض مطالعه شیمی، اطلاعات بسیار جدیدی به شما ارائه می‌شود که اگر تلاش کنید تمام آنها را حفظ کنید، کاملا گیج خواهید شد. 

ابتدا بر درک مفاهیم اصلی تمرکز کنید. هنگامی که درک درستی از اصول اولیه پیدا کردید، می‌توانید زمانی را صرف حفظ کردن جزئیات کنید. همچنین با تسلط بر مبانی شیمی و درک درست آنها، ​​به خاطر سپردن بقیه چیزها بسیار آسان‌تر خواهد بود. به یاد داشته باشید که حفظ کردن، هرگز نباید جایگزین درک شود.

از دست ندهید: چگونه مفهومی درس بخوانیم

وقتی خواب هستید شیمی نخوانید

شیمی فرمول‌ها و معادلات بسیاری دارد که باید درک شود. شما زمانی که خواب‌آلود یا خسته هستید، تمرکز کافی ندارید. طبیعتا گیرنده‌های شما مدام به مغز دستور می‌دهد که وقت خواب است! در این وضعیت اگر ذهن خود را مجبور به مطالعه کنید، فقط وقت‌ خود را تلف خواهید کرد. 

چرا؟ چون هیچ چیزی یاد نمی‌گیرید. تصور کنید ظرفیت شیشه 250 میلی‌لیتر است؛ اما شما اصرار دارید آن را تا 250.001 میلیلیتر پرکنید. خب، سر ریز می‌شود! به همین خاطر اگر مغزتان خسته است یا کار نمی‌کند؛ درس نخوانید و فعلا استراحت کنید.

روزانه تمرین کنید

کلید یادگیری و مطالعه شیمی تمرین است. حل کردن مسئله، بکارگیری فرمول‌ها و غیره باید یکی از ویژگی‌های اصلی روتین روزانه شما باشد. درست متوجه شدید؛ روتین روزانه. اگر می‌خواهید شیمی را بیاموزید و نمرات بالا کسب کنید، باید هر روز زمان کمی (1 ساعت) را صرف مطالعه شیمی کنید. 

هنگام حل مسائل شیمی، به پاسخ‌ها نگاه نکنید؛ مگر‌ اینکه واقعا گیج شده باشید. قبل از اینکه به پاسخ‌ها نگاه کنید، کتاب درسی و یادداشت‌هایتان را دوباره بخوانید تا مشکل را متوجه شوید. اگر مسئله‌ای را اشتباه حل کردید، دوباره آن را روی کاغذ بنویسید تا بتوانید آن را درست کنید.

مطمئن شوید هر مرحله از مسئله را درک کرده‌اید. وقتی توانستید پاسخ مسئله را بدست آورید، مسئله دیگری از همان نوع پیدا و حل کنید. این کار را تا زمانی که مفهوم را به طور کامل درک کنید، ادامه دهید.

خوب یادداشت‌ بردارید

حضور منظم در کلاس و توجه کردن به درس مهم است؛ اما کافی نیست. در حین مطالعه شیمی باید یادداشت‌های فراوان و قابل فهم بردارید تا آسان‌تر‌ مفاهیم مورد بحث را درک کنید. یادداشت‌ برداری برای مطالعه شیمی به دلایل زیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است:

• مجبور می‌شوید نکات را یادداشت کنید.
• پس از نوشتن فرمول‌ها و مسائلی که درحین مطالعه شیمی با آنها آشنا می‌شوید، به مراتب راحت‌تر حفظ می‌شود و درک آنها آسان‌تر خواهد بود.
• یادداشت‌ برداری درست و سپس مرور آنها به شما کمک می‌کند تا بفهمید چه چیزی را بلد و چه چیزی را مشکل دارید.

بسیار مهم است که تمیز و مرتب یادداشت‌ برداری کنید و فقط روی آنچه معلم روی تخته می‌نویسد تمرکز نکنید. تمام نکات کلیدی که در سر کلاس می‌شنوید را بلافاصله روی کاغذ بنویسید. بعد از هر کلاس چند دقیقه وقت بگذارید و یادداشت‌های خود را مرور کنید. از کتاب درسی یا همکلاسی خود برای اصلاح یادداشت‌ها کمک بگیرید.

قبل از رفتن به کلاس مطالعه کنید

در شیوه یادگیری سنتی، دانش‌آموزان به کلاس می‌روند، معلم مطالب را توضیح می‌دهد، تکالیف خانه را مشخص می‌کند و کلاس تمام می‌شود. سپس انتظار می‌رود که دانش‌آموزان به خانه بروند، یادداشت‌های کلاسی خود را مرور کنند، سعی کنند تکالیف را انجام دهند و در واقع آنچه که در کلاس آموزش داده شده است را بیاموزند.

خب، واقعیت این است که همیشه این اتفاق نمی‌افتد. مشکل از ناکارآمدی این شیوه تدریس است؛ به خصوص درمورد موضوعات و مطالبی که یادگیری آنها چالش‌برانگیز است. بهترین راه برای یادگیری شیمی این است که با خواندن و مرور مطالبی که قرار است در آن روز ارائه شود، سر کلاس حاضر شوید.

این روش یادگیری با نام «کلاس درس معکوس» شناخته می‌شود و به دلایل زیر برای یادگیری (و آموزش) شیمی مؤثر است: 

• اول دانش‌آموزان را وادار می‌کند با مطالعه مطالبی که قرار است ارائه شود، به کلاس بیایند. 
• ثانیا دانش‌آموزان با ورود به کلاس از قبل با موضوع درسی آشنا می‌شوند و می‌توانند آنچه که آموزش داده میشود را دنبال کنند و بفهمند. اگر دانش‌آموز مفهومی را از مطالعات خود درک نکرده باشد،می‌تواند در طول کلاس بپرسد.
• در نهایت از کلاس درس به عنوان یک ابزار یادگیری موثرتر استفاده می‌شود.

عضو گروه‌های مطالعه شوید

گروه‌های مطالعه به دانش‌آموزان شیمی اجازه می‌دهد تا مفاهیم دشوار را برای یکدیگر توضیح دهند، آنچه که یاد گرفته‌اند را به یکدیگر یاد دهند، یادداشت‌هایشان را با یکدیگر به اشتراک بگذارند، برای امتحانات مطالعه کنند و مطالب بیشتری را یاد بگیرند. در ادامه نکاتی برای تشکیل گروه‌های مطالعه مفید آورده شده است:

•  گروه‌ها را بین 3 تا 6 نفره نگه دارید.
• همه اعضا باید با آمادگی سر جلسات مطالعه گروهی حاضر شوند.
• اعضایی را انتخاب کنید که به موفقیت فردی خود و همچنین سایر اعضای گروه اهمیت می‌دهند.
• جلسات مطالعه گروهی را در زمان و مکان مشخص هر هفته برنامه‌ریزی کنید.
• مطالعه را بین 2 تا 3 ساعت نگه دارید.
• جلسات را متمرکز نگه دارید و اجازه ندهید بحث به حاشیه برود.
• به صورت گروهی در محیطی عاری از حواس‌پرتی مطالعه کنید.

بیشتر بخوانید: روش های تندخوانی برای کنکور

از فلش کارت استفاده کنید

فلش کارت چیز جدیدی نیست؛ اما واقعا کار می‌کند و مخصوصا برای مطالعه شیمی مفید است. شیمی مملو از نمادها، فرمول‌ها و واژگان علمی است که باید به خاطر بسپارید و به درستی بیان کنید. فلش کارت‌ها برای سازماندهی و مطالعه نمادهای شیمیایی، فرمول‌ها و لغات جدید (از جمله جدول تناوبی عناصر) عالی هستند.

تکالیف خود را انجام دهید

برای یادگیری شیمی مانند یک دانش‌آموز حرفه‌ای، باید ابتدا تکالیف خود را قبل از ورود به کلاس انجام دهید. این کار اولا تأثیر مثبتی روی مطالعه شیمی می‌گذارد. ثانیا حس اعتماد به نفس و فعال بودن خواهید داشته باشید. علاوه‌براین اگر این کار را به عادت تبدیل کنید، مطمئن باشید که از شیمی نمرات بالا کسب خواهید کرد.

وظایف بزرگ را به کارهای کوچک تقسیم کنید

هنگام مطالعه شیمی، مباحث سخت را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید تا بتوانید به آنها مسلط شوید. حتی اگر این کار کند و خسته‌کننده بهنظر می‌رسد؛ اما به شما کمک می‌کند آنچه که مطالعه می‌کنید را یاد دبگیرید. پس از تسلط بر یک مفهوم، به سراغ مفهوم بعدی بروید. کم‌کم تعجب خواهید کرد بعد از اینکه چند مفهوم کوچکتر را به خوبی درک کردید، یادگیری و تسلط بر مفاهیم بزرگتر بسیار آسان‌تر است.

به جای نمره روی یادگیری تمرکز کنید

مطالعه شیمی نیاز به تمرکز کامل دارد. تمرکز مداوم بر نمره، تمرکز را از یادگیری شیمی دور می‌کند. اگر روی یادگیری شیمی تمرکز کنید، نمره هم به دنبال شما خواهد بود. راه میانبری وجود ندارد. در پایان سال آنچه که یاد می‌گیرید مهم است. اگر شیمی را یاد بگیرید، نمره خوبی هم خواهید گرفت.

نحوه مطالعه شیمی برای کنکور

قبل از اینکه بدانیم چگونه درس بخوانیم تا در کنکور موفق شویم، بد نیست این را در نظر بگیرید که در رشته تجربی، از شیمی 35 سوال مطرح می‌شود و دانش‌آموزان باید در مدت 35 دقیقه به آنها پاسخ دهند. شما تنها درصورتی می‌توانند سوالات را به درستی پاسخ دهید که مطالعه شیمی را از پایه و اصولی شروع کنید. نحوه مطالعه شیمی از پایه به صورت زیر است:

• مطالعه سطحی و ‌سریع کتاب درسی
• مطالعه ریز به ریز و دقیق کتاب درسی

نکته: در دور اول مطالعه کتاب، به هیچ عنوان یادداشت‌برداری نکنید. شما باید این کار را در دور دوم یا انتهای مطالعه انجام دهید. این دو مرحله ممکن است چند هفته طول بکشد؛ اما باید آن را انجام دهید تا مطالب کتاب درسی را به خوبی یاد بگیرید.

• مطالعه یادداشت‌های کلاسی و منابع معتبر
• مطالعه سوالات کنکور چند سال اخیر یا سوالات تالیفی استاندارد

نکته: با انجام این‌ دو ‌مرحله آمادگی لازم را برای مطالعه پیدا خواهید کرد؛ زیرا هم هدف طراح سوال را متوجه می‌شوید و هم نکات ریزتری یاد می‌گیرید.

• تست‌زنی
• مرور دوباره کتاب درسی

نکته: شما باید تست‌های هر مبحث را به چند مرحله تقسیم کنید. با این کار هنگام مرور مطالب، تعدادی تست برای تمرین هم خواهید داشت و درس به خوبی برایتان جا می‌افتد. 

بنابراین سعی کنید تست زنی را ابتدا برای تمرین انجام دهید؛ اما در مرحله دوم به صورت زمان‌دار تست بزنید. سپس از سوالاتی که اشتباه پاسخ دادید، نکات را استخراج کنید، مبحث مربوط به آنها را دوباره مطالعه کنید، نکاتی که برای شما تازگی دارد را خوب درک کنید و آنها را یادداشت کنید.

درنهایت باید کتاب درسی را دوباره مرور کنید و نکات مربوط به هر مبحث را در حاشیه‌ کتاب یادداشت‌برداری کنید.

معرفی چند منبع مناسب برای مطالعه شیمی

• شیمی 2: مبتکران و فار تک جلدی برای یادگیری
• گاج یا آبی قلم چی برای تست‌زنی
• شیمی 3 و پیش: مبتکران و خیلی سبز برای یادگیری
• گاج یا آبی قلم چی برای تست‌زنی
• کتاب جامع تخته سیاه
• کتاب خط ویژه گاج

سخن آخر

همانطور که می‌دانیم، درس شیمی پیچیدگی‌های زیادی دارد و اگر به آن علاقه نداشته باشید، ممکن است برایتان دردسرساز شود. خب، چیزی که مشخص است، این است که شما تنها نیستید.

تنها کاری که باید انجام دهید این است که نکات بالا را رعایت کنید. مطمئن باشید تغییر چشمگیری در برنامه مطالعه شیمی خود مشاهده خواهید کرد. این نکات به شما کمک می کند تا با بالا بردن علاقه خود، شیمی را با سرعت بیشتری یاد بگیرید. موفق باشید!