مطالعه هدفمند چیست و چرا خیلی مهم است؟

قبل از اینکه به سراغ راه هایی برویم که می‌توانند مطالعه ما را هدفمند کنند، باید به این فکر کنیم که اصلا مطالعه کردن با هدف چه اهمیت و ضرورتی دارد. بد نیست بدانید که هدفگذاری پیش از مطالعه می‌تواند بازده ما را تا ۵۰ درصد افزایش دهد. پس بهتر است که حتی اگر قرار است کتاب داستان بخوانید یا مطالعه شما صرفا برای سرگرمی است، بهتر است که از قبل برای آن برنامه داشته باشید و یا به اصطلاح هدفمند مطالعه کنید. شناسایی عوامل موثر در یادگیری در این مهم به ما کمک خواهند کرد. برای این کار اما راهکارهای جذاب زیادی وجود دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم.

قبل از شروع مطالعه هدفمند

قبل از اینکه مطالعه کردن را شروع کنید لازم است که ذهن خود را برای آن آماده کنید. در واقع این کار دقیقا همان مصداق ذهن آگاهی در مطالعه به شمار می‌رود. پس بهتر است که مراحل زیر را دنبال کنید:

 نقشه راه بکشید

قبل از اینکه مطالعه کردن را شروع کنید، یک نقشه راه برای خود ترسیم کنید. اما این نقشه راه به چه معناست؟ به زبان ساده نقشه راه مراحلی است که شما قرار است در طی مطالعه پشت سر بگذارید.

از حدس زدن مطالب داخل کتاب گرفته تا نوشتن عنوان و حتی سرفصل هایی که برای شما جالب به نظر می‌رسند همگی می‌توانند بخش های مختلف این فاز به حساب بیایند. برای اینکه بتوانید به خوبی نقشه راه خود را مشخص کنید، بهتر است که به دنبال چیزهایی باشید که بیشتر از سایر موارد در ذهن شما بعنوان سوال مطرح هستند. این موارد می‌توانند به شما در پیدا کردن ایده اصلی متن یا کتابی که قرار است بخوانید کمک کند.

تمرکز کنید

قبل از اینکه به سراغ کتاب بروید باید تمام فکر و ذکر خود را به درس خواندن و مطالعه کردن معطوف کنید. به همین دلیل هم بهتر است قبل از مطالعه کردن ابتدا کارهایی انجام دهیم که به افزایش تمرکز و دقت ما کمک می‌کنند. در ادامه چند مورد از این استراتژی ها را یاد خواهیم گرفت.

۱- مدیتیشن کنید

یکی از بهترین و موثر ترین روش های افزایش تمرکز آموزش مدیتیشن است. مدیتیشن به شما کمک می‌کند تا علاوه بر آرام کردن اعصاب خود، بتوانید ذهنتان را نیز روی کاری که می‌خواهید انجام دهید یا در حال انجامش هستید معطوف کنید. انواع مختلف مدیتیشن می‌‌توانند شما را در این راه یاری کنند. از مدیتیشن ساده گرفته تا مدیتیشن چاکرا همه به شما کمک خواهند کرد تا با افزایش تمرکز و آرامش بتوانید هدفمند مطالعه کنید.

۲- ذهن خود را از افکار منفی پاک کنید

افکار منفی مثل خوره به جان مغز ما افتاده و اجازه نمی‌دهند که بتوانید روی درس خواندن تمرکز کنید. در نتیجه مطالعه هدفمند برای شما به یک رویا تبدیل خواهد شد، چرا که شما عملا قادر نخواهید بود روی مطالعه تمرکز کنید. یک راه برای انجام این کار این است که به این فکر کنید که آیا چنین چیزهایی واقعا اهمیت دارند و فکر کردن به آنها واقعا ضروری است؟ گاهی اوقات مشکلاتی که ما برای خود در ذهنمان درست می‌کنیم اصلا چیزهای مهمی نیستند و قرار نیست که ما را به دردسر بیاندازند. پس بهتر است که قبل از هرچیز از اهمیت آنها مطمئن شویم.

بیشتر بخوانیم: چگونه از شر بیش از حد فکر کردن و افکار اضافی و مزاحم خلاص شویم

۳- از تکنیک‌های افزایش تمرکز استفاده کنید

برای اینکه بتوانید ذهن خود را برای یک مطالعه هدفمند آماده کنید بهتر است که کمی هم خوش بگذرانید. چگونه؟  با بازی کردن. بازی های تمرکزی مثل شطرنج بسیار برای آماده سازی مغز قبل از مطالعه مفید هستند. همچنین بهره گیری از تکنیک های افزایش تمرکز هم به شکل قابل توجهی می‌تواند شما را برای مطالعه کردن آماده کند.

مطالعه هدفمند: حین مطالعه

بعد از اینکه مغز خود را برای مطالعه کردن آماده کردیم، نوبت به آن می‌رسد که مطالعه کردن را شروع کنیم. در اولین قدم باید روش صحیح مطالعه را برای خود انتخاب کنید.

دلیل این موضوع قبول کردن این حقیقت است که هریک از ما با استفاده از روش‌ها و سبک های یادگیری مختلفی مطالب را یاد می‌گیریم. این باعث می‌شود که نگاه ما به مطالعه کردن و یادگیری مطالب با یکدیگر متفاوت باشد. به همین علت هم بهتر است که قبل از اینکه مطالعه کردن را شروع کنید، سبک یادگیری خود را مشخص کنید تا مطالعه ای هدفمند داشته باشید.

اما سبک های یادگیری فقط در نوع مطالعه کردن خلاصه نمی‌شوند. بلکه استفاده از ابزارهای مختلف یادگیری مثل نقشه کشی ذهنی یا آشنایی با روش های مختلف خلاصه نویسی هم بخشی از سبک یادگیری ما را تشکیل می‌دهند.

علاوه بر همه این موارد، زمان مطالعه هم موضوع مهمی است که ما باید قبل از مطالعه به آن توجه کنیم. اگر چه بهتر است از همان صبح زود مطالعه کردن را شروع کنید. اما اگر شب ها را برای درس خواندن ترجیح می‌دهید هم می‌توانید از آن برای مطالعه هدفمند خود استفاده کنید.

وسایل مورد نیاز را کنار خود قرار دهید

دومین موردی که هنگام کتاب خواندن و مطالعه هدفمند اهمیت زیادی دارد، وسایلی است که در حین مطالعه به آنها احتیاج دارید. مثلا اگر قرار است برای خلاصه کردن مطالب از روش یادداشت برداری کرنل بهره ببرید، باید حتما هنگام مطالعه یک ورق کاغذ و مداد یا خودکار را در کنار دست خود قرار دهید. اینگونه هر زمان که نیاز داشتید نکته و یا مطلب مهمی را یادداشت کنید، این کار را به سادگی و راحتی انجام خواهید داد.

گذشته از آن، بد نیست بدانید که بلند شدن از سر جای خود هنگام مطالعه، باعث خواهد شد تا تمرکز شما تحت تاثیر قرار بگیرد. در نتیجه احتمال اینکه حواس شما در حین مطالعه پرت شود به مراتب بیشتر خواهد بود.

به نکات کلیدی توجه کنید

سعی کنید این ذهنیت را در ذهن خود به وجود بیاورید که قرار است شخصی بعد از پایان این کتاب از شما در مورد آن سوالاتی بکند. در چنین شرایطی ما چگونه می‌توانیم مطالب را یادآوری کنیم؟ بله درست حدس زدید، با مطالعه هدفمند می‌توان این کار را انجام داد. به شرط آن که بتوانید ذهن خود را کاملا بر روی مطلبی که مطالعه می‌کنید متمرکز کنید. علاوه بر آن این توجه بر روی کلمات کلیدی باعث خواهد شد که شما تسلط بیشتری روی درسی که مطالعه می‌کنید داشته باشید. در نتیجه خلاصه نویسی هم برای شما ساده‌تر خواهد شد. اما اصلا چرا خلاصه نویسی؟ عجله نکنید به شما خواهیم گفت.

مطالعه هدفمند با درک مطلب کافی محقق خواهد شد

پس همین حالا مقاله افزایش درک مطلب رو مطالعه کنید

مرحله سوم، بعد از مطالعه هدفمند

اما مطالعه هدفمند فقط تا همینجا ادامه ندارد و در واقع بخشی از آن هم بعد از مطالعه کردن و با تمرینات شما تحقق خواهد بخشید. به همین دلیل هم دو استراتژی مهم را برای معرفی به شما در این مقاله آورده‌ایم.

مرور حرفه‌ای

برای اینکه بتوانید به خوبی مطالب را به ذهن بسپارید بهتر است که آنها به صورت مکرر و با فاصله زمانی های مشخص مطالب را مرور کنید. چنین چیزی تنها با داشتن مطالب آنهم به صورت خلاصه ممکن است. پس حتما سعی کنید که در حین مطالعه مطالب از آن‌ها نوت برداری کنید. این موضوع کار شما را برای مرور کردن آسانتر خواهد کرد.

استفاده از تصاویر

یکی از بهترین روش ها برای به خاطر سپردن مطالب بعد از یک مطالعه هدفمند، این است که بتوانیم از عناصر تصویری استفاده کنیم. این روش به ما کمک خواهد کرد تا بتوانید حافظه دیداری خود را هم درگیر یادگیری کنید. اما این عناصر تصویری دقیقا به چه معنا هستند؟

اولین مورد کشیدن شکل و نمودار است. البته این روش در مورد تمام مطالبی که ما مطالعه کرده‌ایم قابل استفاده نیست. پس در این شرایط به سراغ نقشه های ذهنی می‌رویم. استفاده از نقشه کشی ذهنی به شما کمک خواهد کرد تا هر چه که خوانده‌اید را به صورت یک شکل واحد در آورده و هر زمان که نیاز داشتید از آن برای مرور دوباره مطالب استفاده کنید.

منبع: مقاله پژوهشکده علمی JSTOR