شرایط مطالعه ؛ چگونه برای درس خواندن آماده شویم؟!

ایجاد شرایط مناسب برای انجام هر کاری به ما کمک می‌کند تا بهتر بتوانیم از پس آن بربیاییم. اگر برای کاری مانند مطالعه کردن هم شرایط مناسب را فراهم کنیم، مسلما شانس بیشتری برای موفقیت در آن خواهیم داشت. در این مقاله از هوش برتر ایرانیان قصد داریم به شما برخی از شرایط مطالعه سودمند را معرفی کنیم که به شما کمک می‌کنند تا در درس خواندن بهتر عمل کنید. فراهم کردن این شرایط در کنار اینکه بدانیم چگونه مفهومی درس بخوانیم باعث خواهد تا دیگر نگران هیچ آزمون و امتحانی نباشیم و با خیال راحت درس بخوانیم. 

انواع شرایط لازم برای مطالعه

قبل از اینکه به سراغ این شرایط برویم، بد نیست انواع آن‌ها را بررسی کنیم. نخستین شرایطی که ما برای مطالعه سودمند به آن نیاز داریم، شرایط ذهنی هستند. تا زمانی که ذهنیت خود را در مورد مطالعه و درس خواندن درست نکرده باشیم، نمی‌توانیم خوب درس بخوانیم. دومین شرط اما به شرایط محیطی باز می‌گردد. بسته با اینکه در کتابخانه درس بخوانیم یا در خانه ما باید محیط مناسبی را برای درس خواندن فراهم کنیم. آخرین دسته از شرایط هم آن‌هایی هستند که ما در هنگام مطالعه کردن باید اجرا کنیم. از استفاده از تکنیک‌های مطالعه گرفته تا مواد غذایی و استراحت کردن همگی در این دسته قرار می‌گیرند. حال وقت آن می‌رسد که به سراغ شرایط مطالعه به زبان هوش برتر ایرانیان برویم.  

هر چیزی که تمرکزتان را بهم می‌زند کنار بگذارید

اگر قرار است شرایط مناسبی را برای مطالعه و درس خواندن خود ایجاد کنید، بهتر است که در قدم اول هر چیزی که ممکن است حواس شما را پرت کند کنار بگذارید. دشمن درجه یک تمرکز شما، گوشی موبایلتان است. پس همان ابتدا آنرا روی حالت بی‌صدا قرار دهید و از خود دور کنید. شاید در ابتدا چنین کاری برای شما سخت باشد، ولی رفته‌رفته به آن عادت خواهید کرد.

البته مشکل شما تنها با کنار گذاشتن موبایل حل نخواهد شد. چیزی که ما را به سمت موبایل می‌کشاند افرادی است که از طریق گوشی با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کنیم. پس اگر قصد داریم دچار عدم تمرکز هنگام درس خواندن و مطالعه کردن نشویم، باید از افرادی که ممکن است تمرکز ما را بهم بزنند نیز دوری کنیم. البته اشتباه نکنید، این افراد لزوما دشمن شما نیستند و قرار نیست که حتما شکل و شمایل شیطانی داشته باشند. دوستان، اعضای خانواده یا هرکسی که ممکن است صحبت با او موجب از دست رفتن تمرکز شما شود شامل این دسته از افراد می‌شود. پس بهتر است قبل از شروع مطالعه آن‌ها در جریان بگذارید تا هم از شما ناراحت نشوند و ناخواسته موجب برهم خوردن تمرکزتان نشوند.

از لحاظ ذهنی آماده شوید

داشتن ذهنیت صحیح یکی از اولین شرایط تجربه یک مطالعه سودمند است. تا زمانی که ذهنیت درستی نسبت به مطالعه و درس خواندن نداشته باشید، نمی‌توانید بهره کافی را از آن ببرید. ذهنیت درست زمانی حاصل می‌شود که شما هدف و قصد خود از مطالعه کردن را بشناسید. دانستن اهداف نه تنها ذهنیت ما را تغییر می‌دهند، بلکه باعث افزایش انگیزه برای درس خواندن و مطالعه کردن نیز خواهد شد. بهتر است که به جای ترس تمام نکردن مطالب، به فرصت‌هایی که با مطالعه کردن به دست می‌آورید فکر کنید. آنگاه با انرژی مثبت درس خواندن را شروع خواهید کرد. 

برنامه ریزی قبل از شروع درس خواندن

شاید در تمامی مطالبی که تا بحال در مورد مطالعه کردن و اهمیت آن منتشر کرده‌ایم، در مورد اهمیت برنامه‌ریزی صحبت کردیم. اما این موضوع باعث نمی‌شد که دیگر نخواهیم برنامه‌ریزی را به عنوان یکی از مهمترین شرایط مطالعه سودمند معرفی کنیم. برنامه‌ریزی قبل از انجام هر کاری به ما کمک می‌کند تا:

1. ریسک اشتباهات را پایین بیاوریم. 
2. بازدهی بیشتری داشته باشیم.
3. با تمرکز بالا و دقت کافی آن را انجام دهیم.

و به طور کلی کارهای خود را کیفیت بیشتری تجربه کنید. اما قبل از اینکه برنامه خاصی برای مطالعه خود بچینید، یادتان باشد که این برنامه باید کاملا قابل اجرا باشد. این یعنی به اندازه‌ای برای درس خواندن برنامه ریزی کنید که واقعا مطمئنید از پس آن برمیایید. اینگونه دیگر شرمنده خود نخواهید شد. اما این تمام ماجرا نیست. اگر دوست دارید بدانید یک برنامه مناسب باید چه ویژگی‌های دیگری داشته باشد، مورد بعدی را از دست ندهید.

استراحت کردن را فراموش نکنید

شاید تصور کنید استراحت کردن در هنگام مطالعه وقت شما را هدر می‌دهد. اما حقیقت چیز دیگری است. درست مانند هر عضو دیگری از بدن، مغز ما نیز به مرور زمان خسته می‌شود. پس چه خوشتان بیاید و چه نه شما به استراحت کردن نیازمندید. اما سوال اینجاست که چگونه و به چه میزان باید استراحت کنیم؟ تحقیقات نشان می‌دهند که به طور متوسط در هر ۱ ساعت، مغز ما به ۱۰ دقیقه استراحت نیاز دارد. این یعنی بازده مفید مغز در هر یک ساعت چیزی حدود ۵۰ دقیقه است. حال برای اینکه از این پتانسیل بیشترین بهره را ببریم، باید خود این استراحت کردن را هم برنامه‌ریزی کنیم.

چگونه؟ خب کار چندان سختی نیست. تکنیک پومودورو یکی از راه‌هایی است که به شما کمک می‌کند تا بدون آنکه خسته شوید، به کارهای خود برسید. بر اساس این روش شما باید بعد از هر ۲۵ دقیقه، ۵ دقیقه استراحت کنید. سپس بعد از هر چهار ۲۵ دقیقه، یک ربع به استراحت بپردازید. این تکنیک از چند جهت برای تجربه یک مطالعه مفید اهمیت دارد: نخست اینکه استفاده از آن به شما کمک می‌کند تا متمرکزتر از گذشته به مطالعه کردن بپردازید. دوم اینکه خستگی مغز هنگم مطالعه به سراغ شما نخواهد آمد. مورد سوم هم که از همه مهمتر است، افزایش بازدهی در ساعت مطالعه است. 

شرایط محیطی مطالعه

صندلی راحت، نور خوب و دمای مطبوع؛ شاید این سه شرط در نگاه اول ساده به نظر بیایند، اما بد نیست بدانید فراهم کردن همین شرایط می‌تواند به شکل چشمگیری باعث افزایش کیفیت مطالعه شما شود. بد نیست بدانید عملکرد مغز ما کاملا به شرایط بدنی و جسمی ما وابسته است. پس اگر محل نشستن شما راحت نباشد مطمئنا چیزی درون مغزتان مدام از این موضوع آزار می‌بیند. در نتیجه تمرکز شما برهم خورده و نمی‌توانید به خوبی مطالعه کنید. پس بهتر است در همان ابتدای کار محل خوبی را برای نشستن انتخاب کنید. 

دومین مورد نور است. اگر محلی که در آن مطالعه می‌کنید پنجره‌ای رو به بیرون دارد، نور خوشید بهترین انتخاب برای شما خواهد بود (البته به شرطی که در طول روز مطالعه کنید!). اما اگر اینطور نیست می‌توانید از نورهای ترکیبی در محل مطالعه خود بهره ببرید. مثلا به جای اینکه تمام لامپ‌های اتاق شما سفید باشد، از ترکیب لامپ مهتابی و آفتابی استفاده کنید. اینگونه نه چشمان شما از مطالعه خسته می‌شوند و نه فضای اتاق بیش از حد زرد خواهد شد!

مورد سوم اما دما و تهویه مطبوع اتاق است. البته منظور ما این نیست که شما حتما باید یک دستگاه تهویه هوای چند میلیونی در اتاق مطالعه خود داشته باشید! نه. بهتر است که دمای اتاق شما نه زیاد گرم باشد و نه خیلی سرد. علاوه بر آن اگر می‌توانید حتما گوشه پنجره را باز بگذارید تا هوای آزاد به شما برسد. حتی اگر امکان این را هم نداشتید، بهتر است در هر ۵ دقیقه استراحت، ۱ دقیقه زمان را به نفس کشیدن در فضای آزاد بپردازید. اینگونه اکسیژن بیشتری به مغز شما می‌رسد و یادگیری برای شما آسان‌تر خواهد شد. 

با موسیقی چطورید؟

“بدون موسیقی زندگی اشتباهی بیش نیست.” نیچه

شما تا چه میزان با این گفته نیچه موافقید؟ راستش را بخواهید من که کاملا با حرف او موافقم. تاثیر موسیقی بر یادگیری و حافظه سالهاست که ثابت شده است. اما این تمام ماجرا نیست. گوش کردن به موسیقی می‌تواند به شما آرامش را هدیه کند. انواع مختلف موسیقی تاثیر متفاوتی بر روی مغز ما خواهند داشت. اما کدام نوع موسیقی برای یادگیری و مطالعه مناسب است؟ 

برای اینکه شرایط مطالعه را به خوبی برای خود فراهم کنید، بهتر است که هنگام درس خواندن موسیقی ملایم و کلاسیکی را پخش کنید. تحقیقات نشان داده‌اند که گوش کردن به موسیقی کلاسیک فعالیت مغز ما را افزایش می‌دهد. این فعالیت بیشتر در لوب پیشانی و ناحیه آمیگدالای مغز ما افزایش می‌یابد. آمیگدالا جایی است که به صورت مستقیم با حافظه ما در ارتباط است. برای همین هم گوش دادن به موسیقی کلاسیک در هنگام مطالعه می‌تواند یادگیری و یادآوری مطالب را برای ما آسانتر کند. 

سوخت گیری کنید!

بدون برق یخچال، تلویزیون و تمام وسایل برقی شما کار نخواهند کرد. چرا؟ چون انرژی لازم در اختیار آن‌ها قرار نمی‌گیرد. اما مغز شما چطور؟ آیا می‌توان امیدوار بود که مغزتان نیز بدون انرژی بتواند بازدهی لازم را داشته باشد؟ البته که نه. یکی دیگر از شرایط مطالعه اهمیت دادن به خوراک است. اگر قصد دارید درس بخوانید و از مطالعه کردن لذت ببرید، بهتر است حتما خوراکی‌های مفیدی را هنگام مطالعه کردن مصرف کنید.

میوه‌جات، انواع مغزها، سبزیجاتی مانند کرفس و هویج می‌توانند در کنار تامین انرژی مورد نیاز بدن و مغز شما، به بهبود عملکرد مغز نیز کمک کنند. علاوه بر آن‌ها اگر اهل تنقلات هستید، خوردن شکلات تلخ را نیز به شما توصیه می‌کنیم. شکلات تلخ تاثیر بسیار مثبتی بر روی حافظه و مغز ما دارد. 

اما از هرچه بگذریم، آب خوردن را نباید فراموش کنیم. بخش زیادی از مغز ما را مولکول‌‌های آب تشکیل داده‌اند. علاوه بر این تامین آب مورد نیاز بدن به مغز کمک می‌کند تا اطلاعات را با سرعت بیشتری بخ بخش‌های مختلف خود هدایت کند. سعی کنید حتما در کنار خود یک بطری آب قرار دهید و هر چند وقت یکبار چند جرعه از آن بنوشید.

محل مطالعه خود را مرتب کنید

شلوغی یکی از مهمترین عوامل برهم زننده تمرکز است. تصور کنید وارد اتاقی که در آن قرار است مطالعه کنید شده‌اید و یک طرف جوراب‌های نشسته، سمت دیگر لباس‌هایی که از تن خود در آورده‌اید افتاده و روی میز مطالعه هم پر است جزوه‌ها و کاغذپاره‌هایی که حتی خودتان هم ترتیب آن‌ها را نمی‌دانید. به نظر شما در چنین شرایطی می‌توان مطالعه کرد؟ 

بهتر است برای برقرار کردن شرایط مناسب مطالعه، قبل از هرچیز اتاقتان را مرتب کنید. ابتدا با میز مطالعه خود شروع کنید و هر چیز اضافی که می‌بینید را از روی آن بردارید. سپس به سراغ سایر بخش‌های اتاق بروید و به آن‌ها نظم بدهید. این کارها با افزایش تمرکزتان، به شما کمک می‌کنند تا مطالعه بهتری را تجربه کنید. علاوه بر این زمانی که هرچیزی سر جای خودش باشد، پیدا کردن کتاب‌ها و جزواتی که به آن‌ها نیاز دارید برای شما ساده‌تر خواهد بود. 

یادداشت برداری کنید

فرقی ندارد چقدر مطالعه کنید، تا زمانی که نتوانید آنچه را خوانده‌اید به یاد بیاورید. یکی از روش‌هایی که به ما کمک می‌کند بتوانیم مطالب را به سادگی یادآوری کنیم، یادداشت برداری یا خلاصه نویسی است. تمام مطالب بعد از مدتی از حافظه ما پاک خواهند شد. تنها راه به یاد آوردن آن‌ها این است که مطالب را مرور کنیم. به این ترتیب مطالب درون حافظه بلند مدت ما ثبت خواهند شد و دیگر از خاطر ما نمی‌روند. 

یادداشت برداری از این جهت اهمیت دارد که به ما کمک می‌کند تا مطالب را در حجم و اندازه کمتری مرور کنیم. به این ترتیب زمان کمتری را صرف این کار خواهیم کرد و می‌توانیم با باقی‌مانده زمان خود هر کاری که دوست داریم انجام دهیم. یادداشت برداری شاید یکی از شرایط مطالعه مفید و سودمند نباشد، اما بدون شک یادگیری ما را به شکل چشمگیری بهبود خواهد داد. ما به شما توصیه می‌کنیم تا با مطالعه مقاله روش یادداشت برداری کرنل و نقشه کشی ذهنی، این دو روش منحصر به فرد را یاد بگیرید و از آن‌ها برای خلاصه کردن و یادداشت برداشتن از مطالبی که می‌خوانید استفاده کنید. 

نقش مهارت‌های یادگیری در بهبود شرایط مطالعه

اما همانطور که گفتیم، برخی مهارت‌‌ها هستند که اگرچه جزو شرایط اولیه مطالعه به حساب نمی‌آیند، اما می‌تواند بازدهی مطالعه و درس خواندن ما را افزایش دهند. دانش تندخوانی هم دقیقا یکی از همین مهارت‌ها است. این مهارت مستقیما با نوع استفاده شما از مغز، چشم‌ها و حتی دستانتان سروکار دارد. این یعنی تندخوانی تنها یک مهارت است که هر فردی می‌تواند آن را یاد بگیرد، چرا که پتانسیل و توانایی آن در وجود تمام افراد معمولی قرار داده شده است.

تندخوانی برخلاف باور عموم نه تنها یادگیری شما را کاهش نمی‌دهد، بلکه موجب افزایش درک مطلب شما نیز خواهد شد. افزایش سرعت شما در هنگام مطالعه باعث می‌شود که شما حتی به شکل ناخواسته دقت بیشتری هنگام مطالعه داشته باشید. این یعنی دیگر زمانی برای از دست رفتن تمرکز و توجه به چیزهای بی‌اهمیت برای شما باقی نخواهد ماند.

علاوه بر تندخوانی، آشنایی با روش‌های تقویت حافظه برای درس خواندن نیز می‌تواند به شما کمک کند تا مطالعه بهتری را تجربه کنید. به  کمک این روش‌ها شما می‌توانید حافظه کوتاه مدت خود را تقویت کرده و یاد بگیرید که مطالب را چگونه به حافظه بلند مدت خود انتقال دهید. 

شرایط مطالعه ؛ سخن پایانی

مطالعه و درس خواندن کار بسیار مهمی است. پس ارزش آن را دارد که برای فراهم کردن شرایط مطالعه سودمند، خود را از قبل آماده کنیم. نکاتی که گفته شد به شما کمک می‌کنند تا قبل و حین انجام مطالعه بتوانید شرایط مناسبی را برای یادگیری بیشتر و بهتر خود فراهم کنید. علاوه بر این نکات فراموش نکنید که میزان خواب شم نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. پس سعی کنید حتما در طول شبانه روز به اندازه کافی بخوابید تا بتوانید مطالعه بهتری را تجربه کنید.