کتاب های علمی توانستهاند نگرش جامعه نسبت به علم و دانش را تغییر دهند. این کتابها همچنین به دانشمندان این امکان را میدهند تا در جامعه حضور یابند و یافتهها و تفکرات خود را با عموم مردم به اشتراک بگذارند. کتاب های علمی، جزو دسته کتابهایی که باید خواند هستند.
اصلا کتاب های علمی چیست؟ یک اثر غیر داستانی که معمولا توسط یک دانشمند، پژوهشگر و استاد (مانند استیون هاوکینگ) یا گاهیاوقات توسط یک غیر دانشمند (مانند بیل برایسون) نوشته شده است. معمولا مخاطبان این کتابها، مردم عادی در نظر گرفته میشود که به جای آموزش آکادمیک، ترجیح میدهند خود آموزی داشته باشند.
در انگلستان جایزه «انجمن سلطنتی» برای کتاب های علمی در نظر گرفته شده است که از معتبرترین جوایز برای نوشته بشمار میرود. در ادامه با بهترین کتابهای علمی برای بزرگسالان، نوجوانان و کودکان آشنا خواهیم شد. همچنین چند کتاب جذاب در ژانر علمی تخیلی را نیز معرفی خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید: جامعترین راهنمای خرید کتاب برای انتخاب بهترینها!
تاریخچه تقریبا همه چیز / بیل برایسون
این کتاب جایزه کتاب سال ۲۰۰۴ آمریکا برنده شد. اگر میخواهید هم بخندید و هم کتاب علمی بخوانید، همین را انتخاب کنید تا متوجه شوید چیزهایی که ما از آنها ناراحت هستیم چقدر کوچک هستند. بخشی از کتاب: «هر اتمی که در وجود خود دارید، از چندین ستاره عبور کرده و در راه تبدیل شدن به شما، بخشی از میلیونها موجود زنده بوده است. هر یک از ما یک عالمه اتم داریم و هنگام مرگ کاملا بازیافت میشویم. تعداد زیادی از اتمهای ما (گفته میشود برای هر نفر تا یک میلیارد) احتمالا زمانی متعلق به شکسپیر بوده است. چند تا از این چند میلیارد دیگر از بودا، چنگیزخان و هر شخصیت تاریخی دیگری آمده است.»
پاسخهای کوتاه به پرسشهای بزرگ – استیون هاوکینگ
کمتر کسی است که نام استیون هاوکینگ نابغه را نشنیده باشد یا حداقل یک بار تصویر او را ندیده باشد. پدر فیزیک و سیاهچالهها، کتابهای معتبر بسیاری از خودش به جا گذاشته است. پاسخهای کوتاه به پرسشهای بزرگ، جزو یکی از کتاب های علمی که باید خواند است. استیون هاوکینگ در کتابش درباره مسائل مختلف هستی، زمین، فضا، گذشته و آینده صحبت کرده است و از بزرگترین اسرار کائنات پردهبرداری میکند. اینکه آیا جهان دیگری وجود دارد؟ آیا سفر در زمان امکانپذیر است؟ یا خدایی وجود دارد؟ آیا ما قادر به پیشبینی آینده هستیم؟
تاریخچه زمان – استیون هاوکینگ
تاریخچه زمان پرفروشترین و پرمخاطبترین کتاب این دانشمند است. زمانی که تاریخچه زمان در سال ۱۹۸۸ چاپ شد، به مدت ۳۷ هفته در فهرست پرفروشترینهای نیویورک تایمز قرار گرفت و رکورد زد. این کتاب جالب درمورد بیگ بنگ یا همان انفجار بزرگ و کیهان شناسی میباشد که بهترین انتخاب برای درک فضا، زمان و عالم به زبان ساده است. تصویر ما از جهان، مکان و زمان، سیاهچالهها، سرچشمه و سرنوشت جهان از سرفصلهای این کتاب است. اگر از خواندن این کتاب لذت بردید، میتوانند دنباله آن یعنی کتاب «جهان در پوست گردو» را نیز مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید: بهترین کتاب افزایش اطلاعات عمومی
کتاب طرح بزرگ – استیون هاوکینگ
این هم یکی دیگر از کتابهای فیزیکدان نابغه، یعنی استیون هاوکینگ است که با همکاری لئونارد ملودینو نوشت. این کتاب در سال ۲۰۱۰ منتشر شد و باز هم توانست به یکی از پرفروشترین کتابهای جهان تبدیل شود. طرح بزرگ هم به توضیح تاریخچه جهان میپردازد. اینکه جهان از کجا آمده است؟ نقش خدا در این پیدایش چیست؟ آیا نیاز به موجودی ماورایی به عنوان خالق جهان وجود دارد یا نه؟
پس از نخستین سه دقیقه – تانو پادمانابان
تانو پادمانابان کیهانشناس و فیزیکدان هندی است که سال ۲۰۲۱ درگذشت. او نزدیک به 250 مقاله علمی در مجلات معتبر چاپ کرده و کتابهایی با فهم سادهتر نیز برای عموم مردم نوشته است. پس از نخستین سه دقیقه در سال ۱۹۹۸ منتشر شد و درباره کیهانشناسی، شکلگیری ستارگان و کهکشانها توضیح میدهد. داستان کتاب از اعماق ماده و هسته اتمها آغاز میشود. سپس به سوی بزرگترین ابعاد عالم مانند کهکشانها ادامه میرود. سرانجام سفر این کتاب جذاب در دنیایی مملو از پرسشهای بیپاسخ به پایان خواهد رسید.
ساعت ساز نابینا – ریچارد داکینز
این کتاب درباره معنای حیات و تکامل است که به عنوان یکی از تاثیرگذارترین کتاب های علمی در صد سال اخیر شناخته میشود. در این کتاب نویسندگان، روحانیون و دانشمندان، هر کدام نظریات خود را بیان میکنند. سالها پیش کشیشی از مثال ساعت و ساعتساز استفاده کرد تا وجود خداوند را ثابت کند: «با اینکه نمیدانیم ساعت به چه صورت کار میکند،؛ اما این را میدانیم که تمام اجزا و چرخدندههای آن براساس نظمی با یکدیگر کار میکنند و به دنبال هدفی هستند. چنین نظمی نمیتواند خود به خود ایجاد شده باشد. پس میتوان نتیجه گرفت که یک ساعتساز ماهر، این نظم را ایجاد کرده است».
انسان خردمند – یووال هرری
انسان خردمند، تاریخچه کل بشر را شرح میدهد. این کتاب نوشته دکتر یووال هرری است که برای اولین به زبان عبری در اسرائیل انتشار یافت و سپس به سی زبان دیگر ترجمه شد. نویسنده معتقد است که حداقل شش نوع بشر در طول این چندین هزار سال بر روی کرهزمین زیستهاند؛ اما ما امروزه تنها نوع باقی مانده هستیم که از تمام انواع دیگر نیز برتری داشتیم و آن را «انسان خردمند» مینامد. چهرههای مطرح جهانی مانند باراک اوباما و بیل گیتس خواندن این کتاب را توصیه کردهاند.
بیشتر بخوانید: پنج کتاب پیشنهادی بیل گیتس
تاریخ علم؛ تبیین جهان هستی – استیون واینتبرگ
استیون واینتبرگ دانشمندی است که برنده جایزه نوبل میباشد. او در حوزههای فیزیک، کیهان شناسی و ذرات بنیادی، تحصیل و تحقیق کرده و درک انسانها از جهان هستی را در کتاب خود جمعآوری کرده است. یک نکته جالب درباره این کتاب وجود دارد: از علم و دانش امروزی، برای روشن کردن علم گذشته استفاده شده است. نویسنده ما را به گردشی طی قرنها میبرد: از میلتوس باستان تا بغداد قرون وسطایی و آکسفورد، از آکادمی افلاطون و موزه اسکندریه تا مدرسه کلیسای جامع و انجمن سلطنتی لندن. او نشان میدهد که دانشمندان باستان و قرون وسطی نه تنها آنچه ما از جهان میفهمیم را درک نکردهاند؛ بلکه آنها نمیدانستند چه چیزهایی برای فهمیدن وجود دارد.
چه میشد اگر – راندال مونرو
این کتاب به سوالات پوچ و نامعقول، همراه با کاریکاتور پاسخ جدی علمی میدهد. ما گاهی سوالات منطقی داریم و جوابش را با یک سرچ ساده در گوگل یا در کتابها و مقالات پیدا میکنیم؛ اما گاهیاوقات پاسخی وجود ندارد. چرا؟ چون سوالاتمان غیرمنطقی به نظر میرسند. برای همین آنها را فراموش میکنیم و دیگر بهآنها فکر نمیکنیم. راندال مونرو کارمند سابق ناسا میباشد و کتابش واقعا جزو کتاب های علمی که باید خواند است. یکی از سوالهای کتاب: «اگر تمام انسانهای روی کره زمین ناگهان ناپدید شوند، چقدر طول میکند تا آخرین نور ساخته دست بشر از بین برود؟»
فیزیک ناممکنها – میچیو کاکو
میچیو کاکو فیزیکدان آمریکایی است که اصالت ژاپنی دارد. او در دانشگاههای هاروارد، کالیفرنیا و برکلی درس خوانده و استاد دانشگاه نیویورک است. این دانشمند دشوارترین مفاهیم فیزیک رابه زبانی ساده و دلچسب در کتابهایش توضیح میدهد. او در کتاب فیزیک ناممکنها، از آینده حرف میزند و معتقد است آینده شگفتانگیزی در انتظار انسانها است. استفاده از هوش مصنوعی پیشرفته، سفر در زمان، امکان ارتباط با فرازمینیها، سفر به دنیای موازی، نامرئی شدن و ساخت بشقاب پرنده از اتفاقات ناممکنی هستند که در آینده ممکن خواهد شد.
جهانهای موازی – میچیو کاکو
باز هم یکی دیگر از کتاب های علمی که باید خواند، نوشته میچو کاکا است. نظریه جهانهای موازی همیشه کنجکاوی انسان را برانگیخته است. اینکه آیا جهانهای دیگری مانند جهان ما وجود دارد؟ آیا یک روزی میشود با آنها ارتباط برقرار کنیم؟ در بخشی از کتاب میخوانیم: «دنیای انسان در قلعه بلند و دنیایی تنها بهدلیل جزئیترین حوادث یعنی گلوله یک آدمکش، جدا میشود؛ اما این احتمال هم وجود دارد که یک دنیای موازی بتواند به واسطه کوچکترین حادثه (یعنی یک حادثه کوانتومی) از دنیای ما جدا شده باشد».
انقراض ششم – الیزابت کولبرت
انقراض ششم کتابی پرفروش است که جوایز و افتخارات بسیاری را از آن خود کرده است. تا الان زمین میزبان پنج رخداد بزرگ بوده است که دانشمندان آنها را «پنج واقعه عظیم» مینامند. این رخدادها به قدری بزرگ بودند که تاثیر عظیمی روی حیات کرهزمین گذاشتند. الیزابت کولبرت در کتابش یک مسئله ترسناک را توضیح داده است: تمام شواهد نشان میدهد که حیات کرهزمین در خطر است و فعالیتهای بشر، نوید یک انقراض ششم را به ما میدهد!
بهترین کتاب های علمی تخیلی
مطالعه کتاب های علمی تخیلی خوب، میتواند ذهن شما را برای چند ساعت هم که شده از دغدغههای روزمره دور کند. همچنین مطالعه این ژانر باعث میشود تا خلاقیت در شما افزایش پیدا کند. رمانهای علمی و تخیلی، به دلیل ترسیم جهانهای مختلف و متفاوت، میتوانند به بعضی سوالات انسان پاسخ دهند. در ادامه به چند مورد از بهترین کتاب های علمی تخیلی خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع ژانر کتاب
فرانکشتاین – مری شلی
کتاب فرانکنشتاین داستانی در ژانر علمی تخیلی و به قلم مری شلی است. جالب است بدانید که به عقیده خیلیها، این کتاب بهعنوان نخستین رمان این ژانر شناخته میشود. در این کتاب بینظیر ماجرای دانشمندی را خواهید که با کنار هم قرار دادن اجزای بدن مردگان، موجودی زنده را خلق میکند. این مخلوق بههیولایی مهیب تبدیل خواهد شد که حتی خالقش هم نمیتواند او را کنترل کند. همچنین آثار سینمایی زیادی بر اساس این کتاب ساخته شده است.
بیشتر بخوانید: کتاب هایی که به فیلم تبدیل شدند
کمدیهای کیهانی – ایتالیا کالوینو
این رمان علمی تخیلی برنده جایزه کتاب ملی آمریکا شده است و برای اولین بار در سال 1965 منتشر شد کمدیهای کیهانی متشکل از داستانهای کوتاه تخیلی و حیرتانگیزی میباشد. در اصل حقایق پیچیده علمی با زبانی طنز برای شما به تصویر کشیده خواهد شد و این حقایق به مسائل روزمره زندگی انسانها ربط داده میشود. پیشنهاد میکنیم این کتاب را جزو کتاب های علمی که باید خواند در نظر بگیرید.
آرتمیس – اندی وییر
رمان علمی تاریخی آرتمیس در سال 2017 منتشر شد و تپانست برنده جایزه بهترین کتاب علمی تخیلی گودریدز شود. داستان این کتاب در آیندهای بسیار دور (اواخر دهه 2080) و در شهری روی ماه اتفاق میافتد که آرتمیس نام دارد. شخصیت اصلی داستان جز است. با خواندن این رمان جذاب متوجه خواهید شد که آیا او میتواند خودش و تنها شهرِ ماه را از خطر نابودی نجات دهد؟
ماده تاریک – بلیک کراوچ
کتاب علمی تخیلی ماده تاریک، از پرفروشترین کتابهای نیویورک تایمز بوده و تحسین بسیاری از منتقدان و مخاطبان را برانگیخته است. این کتاب جذاب درباره یک استاد فیزیک معمولی به نام جیستون است که ناگهان به دانشمندی باهوش و معروف تبدیل میشود. او ناگهان از خواب بیدار میشود و خود را در وضعیتی میبیند که هیچ ربطی به گذشتهاش ندارد. بله! زندگی جیستون با قبل فرق کرده، همسرش دیگر همسرش نیست و پسرش هرگز متولد نشده است. آیا جیسون عقلش را از دست داده است؟ آیا دارد خواب میبیند؟ حتما این کتاب را جزو لیست کتاب های علمی که باید خواند قرار دهید!
منشا – دن براون
کتاب منشا رمانی مهیج و علمی تخیلی درباره تأثیرات فناوری بر زندگی انسان است. این اثر پس از انتشار در سال 2017 به سرعت در لیست پرفروشترین کتابهای آمازون قرار گرفت. داستان این کتاب حول محور پروفسور دانشگاه هاروارد، یعنی رابرت لانگدون میچرخد. این داستان در اسپانیا رخ میدهد و خواننده را در هزارتویی رمزآلود غرق میکند. رابرت به مراسمی باشکوه (اما مرموز) دعوت شده است تا شاهد پاسخ به دو سؤال بنیادین بشر باشد: ما از کجا آمدهایم و به کجا میرویم؟
کتاب های علمی برای نوجوانان
مغز نوجوانان بینهایت کنجکاو است. آنها دوست دارند مدام به دنیاهای جادویی سفر کنند. بهتر است از این ویژگی آنها نهایت استفاده را ببریم و آنها را تشویق به مطالعه کتابهای علمی برای نوجوانان کنیم. اینگونه علاوه بر پر کردن اوقات فراغت، مطالب مفیدی هم یاد خواهند گرفت. در ادامه چند مورد از بهترین کتاب های علمی برای نوجوانان را به شما معرفی خواهیم کرد.
کهکشان سرگیجهآور – کیارتان پاسکیت
کهکشان سرگیجهآور یکی از جلدهای مجموعه «دانش ترسناک» است. در این کتاب درباره سیارات، ستارهها، شهاب سنگها، بینگ بنگر سیاهچاله و هرآنچه مربوط به فضا میشود را خواهید خواند. از آنجا که اکثر نوجوانان به کهکشان و فضا علاقه دارند، این کتاب جزو کتاب های علمی که باید خواند است.
یک میلیون نکته دانستنی – مجموعه نویسندگان
این کتاب یک دانشنامه و دایرهالمعارف تصویری کامل در زمینه اطلاعات عمومی است. طبیعت، بدن انسان، علم و تکنولوژی، فضا، زمین، انسان، جغرافیا و تاریخ از بخشهای مختلف این کتاب است. در هر بخش تصاویر مختلفی وجود دارد و در حاشیه آنها توضیحاتی به زبان ساده نوشته شده است. جالب است بدانید که بیش از سه سال طول کشیده است تا این دایرهالمعارف گردآوری شود. البته میتوانید مطابق با سلیقه و علاقه نوجوان، هر قسمت از این مجموعه را به صورت یک کتاب جداگانه خریداری کنید.
خودت اختراع کن – اندرو ری / لیزا ریگان
در کتاب خودت اختراع کن، سی تمرین کاربردی وجود دارد که به نوجوان این امکان را میدهد از خلاقیت و ایده خود نهایت استفاده را کند. در واقع نوجوان تشویق میشود که اگر دوست دارد مخترع باشد، هرگز نباید از شکست بترسد. او باید تلاشکند و به راهش ادامه دهد. متن این کتاب همراه با تصاویر جذاب است که اختراعات ساده را معرفی میکنید. همین باعث میشود تا نوجوان ایده بگیرد و جسارت اختراع کردن را پیدا کند.
بیشتر بخوانید: بهترین کتاب ها برای افزایش خلاقیت
سرک کشیدن زیر پوست – کارن لاتچانا کنی
این کتاب مصور با تعریفهای ساده به نوجوان کمک میکند به خوبی با بخشهای مختلف بدن و شیوه کار آنها آشنا شوند. در واقع نوجوان با خواندن این کتاب به درک بهتری از بدن خود میرسند و شاید در نهایت تصمیم بگیرد که پزشک یا جراح شود. در این کتاب درباره بدن، دستگاه تنفس، تلمبه کردن خون، دفع مواد زائد، مغز و هیپوتالاموس و غیره اطلاعات علمی جالب و مفیدی وجود دارد.
کتاب های علمی برای کودکان
کودکان مشتاقانه میخواهند همه چیز را درباره همه چیز بدانند! اشتیاق آنها برای اطلاع از نحوه کار کردن هر چیزی و اینکه اصلا چرا جهان اینطوری است، بسیار طبیعی است. درون هر کودک، دانشمندی وجود دارد که میتوان آن را با خواندن کتابهای مناسب بزرگ و بزرگتر کرد. در ادامه چند مورد از کتابهای علمی برای کودکان را معرفی خواهیم کرد.
بیشتر بخوانید: چگونه کتاب مناسبی برای کودکان انتخاب کنید
آزمایشگاه لوسی – میشل هاوتس
مطمئنا خواندن یک داستان علمی برای کودکان، بسیار جذابتر از خواندن کتابهای علمی است. در این کتاب داستان دختری به نام لوسی را میخوانیم که مانند باقی کودکان، به دنیای اطرافش توجه زیادی میکند. او عاشق محیط زیست، آزمایشگاه و مدرسه است. بخشی از داستان: «اولین روز کلاس دوم لوسی است. او از دیدن معلم جدیدش، خانم فلیپو هیجانزده شده است. تازه وقتی میفهمد در کلاس آزمایشگاه علوم دارد، بیشتر هیجانزده میشود. لوسی دیگر طاقت ندارد و میخواهد زودتر روپوش مخصوص آزمایشگاه را بپوشد، عینک ایمنی بزند و شروع به تحقیق علمی کند».
کاربرد علم – سوزان بوزاک
این کتاب علمی مخصوص کودکان و نوجوانان نوشته شده است. در واقع فعالیتهای موجود در آن برای کودکان ۶ تا ۱۴ سال در نظر گرفته شده است. علم چیست مجموعهای از فعالیتهای آزمایشهای علمی است که به کودک شما کمک میکند شگفتیهای جهانپیرامون خود را کشف کند. البته این کتاب طوری طراحی شده است که بزرگسالان و کودکان بتوانند همراه با یکدیگر کار کنند. ما مطمئن هستیم بزرگسالان هم به اندازهی کودکان میتوانند از این کتاب لذت ببرند و مطالب علمی جدید یاد بگیرند.