درمان عدم تمرکز در نوجوانان با ۶ روش کاربردی

همه ما نوجوانان حواس پرت را در اطراف خود دیده‌ایم. احتمالا هم برای اینکه با آنها شوخی کرده باشیم، سریع پرسیدیم “نکنه عاشق شدی؟”. البته که عشق می‌تواند یک دلیل حواس پرتی و عدم تمرکز برخی از افراد، به خصوص در سنین جوانی و نوجوانی باشد، اما موضوع اصلی چیزی فراتر از این عشق و عاشقی است. در این مقاله ما قصد داریم دلایل و نحوه درمان عدم تمرکز در نوجوانان را به شما معرفی کنیم. در ادامه هم به شما راهکارهایی خواهیم داد که به شما یا فرزند یا خواهر و برادر نوجوانتان در افزایش تمرکز کمک خواهند کرد. پس اگر خودتان یک نوجوان هستید، یا در خانواده و دوست و آشنا نوجوانانی را می‌شناسید که از مشکل عدم تمرکز رنج می‌برند، این مقاله را از دست ندهید. چرا که برخی از نکات موجود در آن قطعا شما را شگفت زده خواهد کرد.

راه‌های درمان عدم تمرکز در نوجوانان

عدم تمرکز در نوجوانان ممکن است محصول خیلی اتفاق‌های گوناگون باشد. از تغییرات هورمونی وابسته به دوران بلوغ گرفته، تا چیزهایی که شاید برای اولین بار در این سنین با آن‌ها روبرو می‌شوند. در واقع سنین نوجوانی دورانی است که ما برخی چیزها را برای اولین بار تجربه می‌کنیم. این تجربیات تلخ و شیرین هم هر یک می‌توانند بر روی خلق و خو و حتی رفتار ما تاثیر بگذارند. در ادامه به شما خواهیم گفت چگونه این اتفاقات بر روی تمرکز نوجوانان تاثیر منفی می‌گذارند.

۱- کم خوابی، اولین عامل عدم تمرکز در نوجوانان

پیش تر در مورد تجربه‌های جدید در نوجوانی حرف زدیم و بدون شک یکی از این تجربیات شبکه‌های اجتماعی هستند. فارغ از تاثیر شبکه های اجتماعی بر تمرکز ، یکی از دلایلی که استفاده از آنها را برای نوجوانان منوط به شرط و آموزش می‌کند، شب بیداری است.

حتما شما هم در اطراف خود نوجوانانی را دیده‌اید که تا نیمه‌های شب در تلگرام و اینستاگرام در حال چت کردن با دوستان خود و یا تماشای ویدیو‌های مختلف هستند. عدم کنترل این استفاده از فضای اینترنت باعث کم خوابی یا برهم خوردن ساعات خواب نوجوانان خواهد شد.

بد نیست بدانید زمانی که مغز ما در طول شب به اندازه کافی استراحت نمی‌کند، توانایی تمرکز کردن در آن به طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. پس سعی کنید از همان وقتی که گوشی هوشمند و سیم کارت برای نوجوانان خود تهیه می‌کنید، به او آموزش دهید که چگونه استفاده از آن را کنترل کند. البته این کار نیازمند آن است که اول این عادت بد را در خود اصلاح کنید.

۲- استرس در محیط خانواده

پیش تر در مورد نقش استرس در تمرکز یا عدم تمرکز افراد گفته بودیم. هرچه استرس ما بیشتر باشد، تمرکز کردن هم برایمان سختت خواهد شد. مثلا وقتی که در حال مطالعه برای امتحان هستیم، اگر استرس به سراغمان بیاید تمرکزمان کاهش پیدا کرده و یادگیری هم برای ما مشکل خواهد شد. اما رفع استرس شب امتحان فقط با مطالعه بیشتر ممکن نیست و نیازمند عوامل دیگری نیز هست.

یکی از بزرگترین منابع استرس برای نوجوانان هم محیط خانه است. جر و بحث‌های بی مورد، کنترل نادرست رفتار، عدم آشنایی با اصول تربیتی و مقایسه کردن فرزندان با سایرین از عواملی هستند که باعث افزایش تنش و استرس می‌شوند که نتیجه ای جز عدم تمرکز در نوجوانان نخواهد داشت.

برای اینکه بتوانید استرس فرزند نوجوان خود را کاهش دهید، بهتر است که به جای فکر کردن به نقش سرپرستی، بیشتر به دنبال این باشید که با فرزند خود رفاقت کنید. این موضوع باعث خواهد شد که فرزند شما به جای اینکه از محیط خانه فراری باشد، آن جا را محلی امن بداند که می‌تواند در آن با تمرکز کافی به کارهای خود برسد.

۳- تحولات هورمونی، عاملی مهم در عدم تمرکز نوجوانان

بد نیست بدانید که یکی دیگر از عواملی که ممکن است موجب عدم تمرکز نوجوانان شود، ترشحات هورمونی است. ترشحات هورمونی اگرچه مستقیما خیلی بر روی تمرکز تاثیرگذار نیستند، اما با عوض کردن خلق و خو و رفتار، می‌توانند بر تمرکز کردن ما در سنین نوجوانی تاثیر منفی بگذارند.

راه حل این مشکل این است که با تحرک و ورزش این موضوع را کنترل کنید. در واقع تحقیقات نشان داده که به کمک ورزش کردن افراد می‌توانند انرژی اضافی خود را تخلیه کنند. انرژی‌ای که اگر تخلیه نشود ممکن است برای نوجوانان مشکل آفرین باشد. پس بهتر است که ورزش کردن را در نوجوانی شروع کنید یا به فرزندتان بیاموزید تا بتواند از تاثیرات مثبت آن بر روی بدن و مغز خود بهره مند شود.

همچنین کمک گرفتن از یک مشاور هم می‌تواند به شما در کنترل رفتار خود در دوران نوجوانی و یا مواجهه با نوجوانان کمک کند.

بیشتر بخوانیم : نقش ورزش بر یادگیری

۴- اهمیت رژیم غذایی

رژیم غذایی نامناسب می‌تواند تا حد زیادی راندمان مغز شما را پایین بیاورد. هرچه مغز شما ضعیفتر عمل کند، تمرکز کردن برای آن مشکل تر خواهد شد. این موضوع مخصوصا در سنین نوجوانی که تغذیه اهمیت بیشتری دارد نقشی مهم و حیاتی را ایفا می‌کند.

برای جلوگیری از عدم تمرکز در نوجوانان باید برنامه غذایی خاصی را دنبال کنیم. دانستن این که برای تمرکز حواس چه بخوریم به ما کمک خواهد کرد که بتوانیم با مصرف مواد غذایی مثل ماهی، آجیل و شکلات تلخ، به خوبی مغز خود را تقویت کنیم. همچنین اصلاح عادات بد غذایی مثل خوردن بیش از حد شکر، نمک و چربی هم به همین اندازه بر سلامت مغز و جسم ما موثر است.

همچنین همانطور که گفتیم ترشحات هورمونی در این دوران می‌تواند تمرکز کردن را برای فرد نوجوان دشوار کند. به همین دلیل هم تا جایی که ممکن است از انواع مواد غذایی محرک دوری کنید. فلفل، کافئین (قهوه) یا هر محرک دیگری می‌توانند تمرکز کردن را به یک مشکل اساسی برای شما تبدیل کنند. پس مصرف آن ها را هم مثل استفاده از گوشی و اینترنت محدود کنید.

۵- تجمع سلول‌های خاکستری ممکن است موجب عدم تمرکز در نوجوانان شود!

یادتان می‌آید که به شما قول دادیم برخی از مطالب این مقاله شما را شگفت زده خواهد کرد؟ خب حالا نوبت به آن رسیده تا جالبترین بخش این مقاله را برای شما شرح دهیم.

بر اساس تحقیقی که در نشریه Guardian  هم انعکاس داده شده است، میزان سلول‌های خاکستری مغز در دروان نوجوانی و بلوغ بسیار بیشتر از دوران بزرگسالی است. در نگاه اول این موضوع کاملا مثبت به نظر می‌رسد و ما انتظار داریم چنین چیزی موجب افزایش تمرکز و کنترل ذهن در ما شود. خب همه ما هم تا به حال از نقش و اهمیت این سلول ها در پردازش مغز شنیده بودیم. اما چه اتفاقی می‌افتد که چیزی که تا الان به دید مثبت به آن نگاه می‌کردیم، باعث عدم تمرکز در نوجوانان می‌شود؟

همه ما در سنین نوجوانی تغییرات فیزیکی را در خود شاهد بوده‌ایم. از قد کشیدن گرفته تا افزایش وزن و حتی به قول معروف “استخوان ترکاندن” چیزهایی هستند که در نوجوانی برای ما اتفاق می‌افتند. اما مغز شما هم مثل سایر اندام‌های بدنتان رشد می‌کند. در واقع دلیل اصلی تجمع این تعداد از سلول‌های خاکستری درون مغز هم همین است. در دوران نوجوانی و حتی در طول دهه بیست سالگی مغز ما مدام در حال رشد کردن است.

این رشد سبب می‌شود که بسیاری از این سلول‌ها در طول روز درگیر پردازش اطلاعات مختلف باشند. اطلاعاتی که شاید غیر ضروری باشند، اما موجب عدم تمرکز در نوجوانان خواهند شد.

چاره کار چیست؟

اما راهکار چیست؟ موضوع این است که جلوگیری از این اتفاق امری کاملا غیر ممکن است. گذشته از آن هیچ آدم عاقلی از رشد مغزش جلوگیری نمی‌کند! پس باید به فکر چاره باشیم. راه‌های زیادی برای افزایش تمرکز در سنین نوجوانی وجود دارد اما در میان آن ها آشنایی با ذهن آگاهی و مدیتیشن دو عاملی هستند که به شکل چشمگیری می‌توانند بر تمرکز ما در نوجوانی تاثیر مثبت بگذارند. پس به جای اینکه به جنگ با رشد بروید، باید راهی پیدا کنید که آن را ساده‌تر کنید.

۶- ADHD یا اختلال نقص توجه

آخرین عامل مهمی که ممکن است موجب عدم تمرکز نوجوانان شود، اختلال نقص توجه یا همان چیزی است که به بیش فعالی معروف است. ADHD اگر چه مانع بزرگی بر سر راه افزایش تمرکز و دقت ما است، اما با پیگیری‌های لازم و مراجعه به روانشناس تا حد زیادی قابل درمان است.

اما چگونه بفهمیم که به اختلال نقص توجه مبتلا هستیم؟ بدون شک مراجعه به پزشک بهترین راه‌حل پیش روی ماست اما این نشانه‌ها می‌توانند به شما کمک کنند که هرچه زودتر متوجه مشکل تمرکز خود یا فرزند نوجوانتان شوید و برای آن راه حل پیدا کنید:

1. فراموش کردن مکرر کارهایی که به شما سپرده شده است
2. مطمئن نبودن از اینکه آیا چیزی را جای جا گذاشته‌اید یا نه
3. مطمئن نبودن از اینکه در خانه یا خودروی خود را قفل کرده‌اید یا نه
4. بیقراری
5. ناتوانی در درس خواندن یا انجام یک کار به صورت مداوم

این موارد تنها بخشی از نشانه‌هایی است که شما اگر آنها را تجربه می‌کنید، بهتر است هرچه سریعتر به یک روانشناس مراجعه کنید. اگر هم فرزندتان چنین شرایطی را دارد و در کنار آن عدم تمرکز را تجربه می‌کند، بهتر است که او را هرچه زودتر پیش یک روانشناس ببرید.

بیشتر بخوانیم: راه های افزایش تمرکز در کودکان بیش فعال

درمان عدم تمرکز در نوجوانان ، سخن پایانی

اختلالات مهمی در زندگی تمامی ما هستند که در دوره‌های مختلف ممکن است ظهور کنند. بدون شک نوجوانی یکی از حساس ترین برهه‌های زمانی زندگی ما به حساب می‌آید. به همین علت هم شناسایی و رفع دلایل عدم تمرکز در نوجوانان می‌تواند در آینده آنها تاثیر بسزایی بگذارد.