بهترین روش و تکنیک های مرور دروس و یادگیری بیشتر

بیشتر ما از دوران دبستان  به مرور مطالب درسی عادت کردیم. اما متاسفانه هیچگاه روش صحیح مرور یا دوره کردن مطالب درسی را یاد نگرفتیم. برای همین هم همیشه تلاش می‌کردیم مطالبی که قبلا مطالعه کرده بودیم را بار دیگر و تنها با روخوانی از روی کتاب دوباره مرور کنیم. غافل از اینکه مرور بدون برنامه و غیر اصولی فایده‌ زیادی برای ما ندارد. در حالی که مرور اصولی به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چگونه درس بخوانیم که فراموش نکنیم. برای همین هم قرار است در این مقاله شما را با برخی از بهترین روش ها و تکنیک های مرور مطالب درسی آشنا کنیم.

چرا باید با بهترین تکنیک ها و روش های مرور دروس آشنا شویم؟

قبل از اینکه بخواهیم به سراغ راه و روش‌های مرور مطالب برویم بد نیست بدانیم که اصلا دلیل اصرار ما برای مرور مطالب چیست؟ وقتی با افرادی که مشکلات یادگیری دارند صحبت می‌کنم، بیشتر آن‌ها از این اعتراض دارند که با وجود مطالعه منظم و گاها زیاد، باز هنگام روبرو شدن با سوالات امتحانی پاسخ را از یاد می‌برند. در واقع این افراد با وجود آنکه هنگام مطالعه و حتی خودآزمایی توانسته بودند مطالب را به خوبی یاد بگیرند و حتی روش درس خواندن برای امتحان را بلد بودند، اما با این حال در یادآوری آنچه مطالعه کردند ناتوان بودند. اما چرا ما با وجود مطالعه مطالب باز هم نمی‌توانیم در آزمون‌ها خوب عمل کنیم و نمره دلخواهمان را بگیریم؟

دلیلش این است که در بیشتر موارد اطلاعات به حافظه بلند مدت ما منتقل نشده است. در واقع ما با وجود صرف زمان زیاد برای مطالعه و یادگیری مطالب، به اندازه کافی برای انتقال آن‌ها به حافظه بلند مدت تلاش نکردیم. از آنجا که فراموشی یک واکنش و اتفاق طبیعی در بدن ماست، مغز ما به مرور زمان هر اطلاعاتی که درون حافظه وجود دارد را پاک می‌کند؛ به جز آن‌هایی که ما مشخص کردیم برایمان مهم هستند. برای همین اگر قصد داریم از ادامه روند فراموشی مطالب درون مغز خود جلوگیری کنید، ابتدا باید یاد بگیریم که چگونه مطالب را به حافظه بلند مدت خود منتقل کنیم.

مرور و حافظه

بهترین روش برای انتقال مطالب به حافظه بلند مدت و حفاظت از این اطلاعات، مرور مطالب است. زمانی که ما مطالب درسی یا هر مطلب دیگری را به صورت منظم و دوره‌ای مرور می‌کنیم، این پیام را به مغز می‌رسانیم که این دسته از اطلاعات برای ما با اهمیت هستند. برای همین هم دوست نداریم آن‌ها را فراموش کنیم. در واقع مرور مطالب مانند تقلبی است که ما به مغز می‌رسانیم تا آنچه برایمان اهمیت دارد را فراموش نکند. اما آیا مرور مطالب یعنی خواندن دوباره آن‌ها؟ البته که نه. در ادامه قرار است به سراغ برخی از بهترین تکنیک ها و روش های مرور مطالب درسی برویم.

1- مرور بر اساس منحنی فراموشی ابینگهاوس

اولین گام برای مرور مطالب درسی این است که بدانیم چه زمانی باید مطالب را مرور کنیم. بر اساس منحنی فراموش ابینگهاوس، مغز ما به مرور آنچه یاد گرفته، خوانده یا دیده است را فراموش می‌کند. این فراموشی مرحله به مرحله اتفاق می‌افتد و در نهایت پس از گذشت چند وقت ما دیگر حتی به یاد نمی‌آوریم که چنین چیزی را قبلا مطالعه یا یاد گرفته بودیم. پس برای اینکه بتوانیم خلاف این عمل کنیم و مطالب را به حافظه بلند مدتمان بسپاریم، باید برعکس منحنی فراموشی ابینگهاوس عمل کنیم. در واقع مرور ما باید منظم و دوره‌ای باشد تا بتوانیم اثر فراموشی را خنثی کنیم.

بر اساس منحنی فراموشی ابینگهاوس اگر ما مطالب را مرور نکنیم، بعد از گذشت تنها 6 روز تقریبا تمام آن‌ها را از یاد می‌بریم. مثلا بد نیست بدانید همه ما تنها یک ساعت پس از اتمام مطالعه یک کتاب یا شرکت در یک کلاس، تقریبا 50 درصد از آنچه در کلاس یا کتاب یاد گرفته بودیم را فراموش می‌کنیم! اما مرور مقطعی که به مرور ابینگهاوس هم معروف است می‌تواند به ما کمک کند تا تاثیر منحنی فراموشی را کاهش دهیم. در این روش از مرور دروس ما مطالب را در 5 مرحله مرور می‌کنیم:

• در مرحله اول ما باید 20 تا 30 دقیقه پس از اتمام یک جلسه مطالعه یا کلاس درسی نکات کلیدی آن را مرور کنیم.
• مرور دوم یک روز بعد اتفاق می‌افتد.
• مرور سوم یک هفته پس از مطالعه انجام می‌شود.
• چهارمین مرحله مرور یک ماه باید پس از یک ماه از انجام مطالعه اتفاق بیفتد.
• مرحله پنجم هم سه ماه بعد از اتمام کلاس یا کتاب باید انجام شود.

همچنین می‌توانید مرحله ششم را هم به این مراحل اضافه کنید و بعد از گذشت یک سال دوباره مطالب را مرور کنید.

2- استفاده از نقشه کشی ذهنی

اما علاوه بر دانستن بهترین زمان برای مرور دروس ما باید بهترین ابزار برای انجام این کار را هم بشناسیم. مرور کردن مطالب بدون خلاصه نویسی اصولی و صحیح تقریبا غیر ممکن است. دلیلش این است که هیچکدام از ما دوست نداریم یادداشت‌های بی نظم و خلاصه نویسی‌هایی را بخوانیم که بیشتر شبیه کپی دست‌نویس و بدخط کتاب درسی هستند! حتی نگاه کردن به چنین یادداشت‌هایی هم می‌تواند انگیزه مرور مطالب را درون ما بکشد. برای همین هم بهتر است اگر واقعا به دنبال یاد گرفتن نحوه مرور اصولی مطالب هستیم، اول نحوه صحیح یادداشت برداری را یاد بگیریم.

بهترین ابزاری که می‌تواند به ما کمک کند تا به شکل مختصر و مفید تمام مطالب کلیدی کتاب یا کلاس درسی را یادداشت کنیم، نقشه کشی ذهنی است. نقشه کشی ذهنی در واقع مدرن‌ترین ابزار یادداشت برداری است که کاملا مبتنی بر مغز ما طراحی شده است. این یعنی شکل ظاهری و سایر ویژگی‌های نقشه‌های ذهنی به درک، یادگیری و یادآوری مطالب درون ذهن ما کمک می‌کند. همچنین نقشه‌های ذهنی به خاطر استفاده همزمان از متن، رنگ و تصاویر هر دو نیمکره مغز ما را به یک اندازه فعال می‌کنند. این ویژگی سبب افزایش سرعت مغز ما هم خواهد شد.

خاصیت دیگر نقشه های ذهنی این است که حجم زیادی از مطالب را درون خود جای می‌دهند. به نحوی که شما می‌توانید تمامی مطالب یک کتاب درسی 300 صفحه‌ای را روی یک نقشه ذهنی پیاده کنید. پس اگر به دنبال بهترین روش های مرور مطالب درسی هستید، از نقشه کشی ذهنی غافل نشوید.

نقشه کشی ذهنیِ واقعی را یاد بگیرید

با بهترین ابزار یادداشت برداری یا همان نقشه کشی ذهنی بیشتر آشنا شوید و این مهارت را به طور کامل یاد بگیرید! برای آشنایی بیشتر با نقشه کشی ذهنی و دریافت هدیه روی دکمه زیر کلیک کنید.

آشنایی با نقشه کشی ذهنی

دریافت مستقیم

3- مرور گروهی

قبلا بارها درباره مزایای مطالعه گروهی با شما حرف زدیم. مهمترین فایده مطالعه گروهی این است که نقاط ضعف و قوتمان را به ما نشان می‌دهد. اما مرور گروهی چطور؟ آیا می‌توانیم روی آن حساب کنیم. خوشبختانه بله! یکی از بهترین روش های مرور دروس این است که آن‌ها را با فرد یا افراد دیگری دوره کنیم. در واقع این کار به ما کمک می‌کند تا اگر فراموش کردیم بخشی از مطالب را بخوانیم یا آن را سهوا جا انداختیم، دوباره آن را به یاد بیاوریم.

اما مرور گروهی مطالب فایده بزرگ دیگری هم دارد. همانطور که پیشتر در مقاله هرم یادگیری گفتیم، یکی از بهترین روش های یادگیری بهتر مطالب این است که آن‌ها را به فرد دیگری تدریس کنیم. مرور گروهی باعث می‌شود که مطالب درون ذهن ما از حالت غیر فعال به فعال تبدیل شوند. در واقع این آخرین مرحله از هرم یادگیری است و به ما کمک می‌کند تا نه تنها مطالب را به خاطر بسپاریم، بلکه بتوانیم هر زمان که خواستیم از آن‌ها استفاده کنیم.

البته لازم نیست که گروه شما حتما از تعداد زیادی افراد تشکیل شده باشد. حتی اگر فقط با یک نفر دیگر از دوستانتان تصمیم بگیرید مطالب را مرور کنید هم می‌توانید از فواید مرور گروهی مطالب بهره‌مند شوید.

4- مرور با کلمات کلیدی 

روش دیگری برای مرور وجود دارد که بسیار ساده و در عین حال کاربردی است. این روش را بیشتر مدرسین مهارت‌های مطالعه توصیه می‌کنند، چرا که هم اجرای آن نیاز به هیچ پیش نیازی یا مهارتی ندارد و هم وقت گیر نیست. برای انجام آن کافی است هنگام مطالعه مثلا یک صفحه یا یک پاراگراف از کتاب درسی، هرگاه تعداد کلمات یا عبارات کلیدی که مطالعه کردید به 5 رسید، آن‌ها را یکبار مرور کنید. همین تکنیک بسیار ساده مرور به شما کمک می‌کند تا مطالب را بهتر به خاطر بسپارید و یاد بگیرید.

البته می‌توانید تاثیر این تکنیک را حتی بیشتر هم بکنید. برای اینکه از تکنیک 5 کلمه نفع بیشتری ببرید کافی است که این تکنیک را به مرور ابینگهاوس اضافه کنید. به این ترتیب به جای 6 مرحله مرور، مطالعه را 7 مرتبه مرور خواهید کرد. به همین دلیل هم برخی اسم این تکنیک مرور مطالب را مرور هفت گانه گذاشته‌اند.

همچنین بخوانید: چگونه هوشمندانه درس بخوانیم ؛۱۳ راز مطالعه هوشمند

5- استفاده از خودآزمایی برای مرور مطالب درسی

خودآزمایی از خود یکی دیگر از بهترین روش‌ های است که می‌توانید برای مرور مطالب استفاده کنید. البته شاید تا همین حالا هم این کار را انجام می‌دادید اما بهتر است از الان به بعد به طور منظم از خودتان آزمون بگیرید و خود را محک بزنید. بهترین راهکار این است که هنگام مطالعه کلمات کلیدی را یادداشت کنید. به این ترتیب نه تنها برای رسم نقشه‌های ذهنی که بهترین ابزار مرور هستند می‌توانید از آن‌ها کمک بگیرید، بلکه می‌توانید هنگام خودآزمایی از آن‌ها استفاده کنید. تحقیقات نشان می‌دهند که این روش از مرور حتی هنگام مطالعه و یادگیری مطالب درون منزل هم تاثیر بسیار مثبتی برای افراد دارد.

کافی است فردای روزی که مطالعه داشتید، سوالاتی از همان کلمات کلیدی دیروز طرح کنید و به آن‌ها پاسخ دهید. به این ترتیب شما با یک تیر دو نشان می‌زنید؛ چرا که هم مرحله اول مرور ابینگهاوس را انجام دادید و هم متوجه شدید که تا چه اندازه بر روی مطالبی که مطالعه کردید تسلط دارید.

6- مرور بالارد

یکی از روش‌های مورد علاقه دانش آموزان مخصوصا در دوران جمع بندی کنکور همین مرور بالارد است. مهم‌ترین نکته در این روش مرور تلاش برای تصویرسازی ذهنی است. این یعنی مرور بالارد به افراد کمک می‌کند تا آنچه را که می‌خوانند و یاد می‌گیرند به خوبی به خاطر بسپارند. چرا که ذهن ما در به خاطرسپاری تصاویر بهتر از متن عمل می‌کند. اما چگونه می‌توانیم مرور به سبک بالارد را تجربه کنیم:

• در مرحله اول باید به مدت یک ساعت و با حداکثر تمرکز و دقت مطالب را مطالعه کنید.
• سپس یک ربع تا بیست دقیقه زمان برای استراحت دارید. در طول این زمان نباید هیچ کار دیگری انجام دهید و باید به مغز خود استراحت دهید.
• بعد از اتمام این یک ربع تا 20 دقیقه باید دوباره برگردید سراغ مطالعه و اینبار هرآنچه در یک ساعت قبل خوانده بودید را طی 15 دقیقه مرور کنید.
• سپس باید همین مرور را 24 ساعت بعد هم دوباره تکرار کنید.
• بعد از گذشت 36 ساعت، یک بار دیگر هم مطالب درسی را با این روش مرور کنید.

به غیر از این مراحل، برای نتیجه گرفتن از روش بالار بهتر است طی 90 روز، مطالب را 4 بار دیگر برای خود دوره کنید. یادتان باشد که در تمام طول مطالعه و مخصوصا هنگام مرور، درون ذهنتان مطالب را تصویرسازی کنید.

بیشتر بخوانید: رازهای موفقیت در کنکور

7- مرور با پاراگراف نویسی

آخرین مورد که در بین پیشنهاد‌های ما برای بهترین روش های مرور مطالب درسی قرار می‌گیرد هم بسیار ساده و کاربردی است. اگر یادتان باشد در ابتدای این مقاله درباره اهمیت کلمات کلیدی در مرور مطالب درسی صحبت کردیم و گفتیم که تا چه اندازه هنگام رسم نقشه های ذهنی یا خودآزمایی برای مفید هستند. حالا قرار است باز هم از این کلمات کلیدی استفاده کنیم. یک روش ساده برای مرور مطالب و به خاطرسپاری بهتر آن‌ها، پاراگراف نویسی است. البته پاراگراف نویسی نسبت به سایر روش‌ها کمی زمانبر تر است اما سبب تقویت مهارت‌های نوشتاری هم می‌شود. گذشته از آن شما را نوشتن مطالب و آنچه یاد گرفتید، آن‌ها مهارت‌ها و دانش غیرفعال به فعال تبدیل می‌کنید.

برای پاراگراف نویسی کافی است فردای روزی که مطالعه داشتید یا همان شب پیش از خواب، یک پاراگراف درباره مطالبی که مطالعه کردید بنویسید. این تکنیک به ظاهر ساده تاثیر بسیار مثبتی در مرور و یادگیری مطالب دارد. برای این کار دو روش پیش رو دارید:

• در روش اول کافی است که از دل متن 5 کلمه کلیدی بیرون بیاورید و سپس یک پاراگراف بر اساس این 5 کلمه کلیدی بنویسید.
• روش دوم هم این است که یک سوال کلی درباره متن و آنچه پیشتر مطالعه کردید طرح کنید و یک یا نهایت دو پاراگراف درباره آن بنویسید.

البته می‌توانید از روش پاراگراف نویسی در کنار سایر روش های مرور مطالب درسی که در این مقاله معرفی کردیم هم استفاده کنید.

بهترین روش و تکنیک های مرور دروس ؛ جمع بندی

مرور مطالب، عاملی کلیدی در یادگیری و یادآوری است. برای همین هم اگر به دنبال این هستید تا از آنچه یاد گرفتید بیشترین بهره را ببرید، حتما مرور برنامه‌ریزی شده را امتحان کنید. یادتان باشد که مرور اگرچه واجب است، اما اگر به درستی انجام نشود برای شما فایده‌ای نخواهد داشت. پس حتما با استفاده نکات و بهترین روش های مرور مطالب درسی که در این مقاله معرفی کردیم آن‌ها را مرور کنید.