چگونه هوشمندانه درس بخوانیم ؛13 راز مطالعه هوشمند

زندگی در دنیای امروز با مشغله‌ها و گرفتاری‌های مختلفش باعث شده ما برای بسیاری از کارهای خود رو به ابزارهای هوشمند بیاوریم. از تلویزیون‌ها و گوشی‌های هوشمند گرفته، تا حتی شیر آب هوشمند. اما در دنیای امروز جای یک چیز در زندگی ما خالی است. ما هنوز بلد نیستیم چگونه هوشمندانه درس بخوانیم و یاد بگیریم. برای همین هم در این مقاله قرار است به سراغ راهکارهایی برای مطالعه و یادگیری هوشمند برویم.

چگونه می‌توانیم هوشمندانه درس بخوانیم

اصلا مطالعه هوشمند به چه معناست؟ به طور کلی هوشمندانه مطالعه کردن زمانی اتفاق می‌افتد که ما از هر روش و ابزاری که به یادگیری ما کمک می‌کنند استفاده کنیم. در واقع هنگام هوشمندانه درس خواندن تمرکز ما روز میزان درس خواندن نیست. بلکه تلاش می‌کنیم به جای آن که بیشتر درس بخوانیم، بهتر درس بخوانیم. به طور کلی آگاهی از اینکه چگونه درس بخوانیم به ما کمک می‌کند تا بازدهی بیشتری داشته باشیم و حتی در زمان‌های اضافه هم مهارت‌های جدیدی یاد بگیریم. با این توضیح به سراغ 13 راهکار برای اینکه بتوانیم هوشمندانه درس بخوانیم می‌رویم.

1- مطالب را مرور کنید

اولین موضوعی که باید به آن توجه داشته باشید مرور منظم مطالب است. هوشمندانه درس خواندن به معنای زیاد درس خواندن نیست، بلکه شما باید بتوانید علیرغم اینکه بیش از حد زمان خود را صرف مطالعه نمی‌کنید، مطالب را به خوبی یاد بگیرید. مرور مقطعی و منظم مطالب هم یکی از همان کارهایی است که حتما باید انجامش دهید. مغز ما همه اطلاعت را به تدریج فراموش می‌کند. برای همین هم ما باید کاری کنیم که برخی اطلاعات که برایمان مهم هستند را فراموش نکنیم. مرور اصولی مطالب به مغز ما نشان می‌دهد که کدام اطلاعات برایمان مهم هستند و قصد نداریم آن‌ها را فراموش کنیم. البته مرور حرفه‌ای علاوه بر زمان‌بندی درست، یک شرط دیگر هم دارد: یادداشت برداری اصولی!

2- خلاصه نویسی یادتان نرود!

چند بار شده در دام خلاصه‌ها و یادداشت‌های شلخته خودتان بیفتید و تصمیم بگیرید به جای خواندن آن‌ها، به سراغ خود کتاب اصلی بروید؟ متاسفانه بیشتر افراد علیرغم زمان زیادی که برای خلاصه نویسی صرف می‌کنند، از خلاصه‌ها و یادداشت‌های خودشان استفاده نمی‌کنند. دلیلش این است که هنگام مرور مطالب شما نباید دوباره هرآنچه در کتاب نوشته شده است را مطالعه کنید. بلکه تنها باید کلمات و عبارات کلیدی را بخوانید. اما بیشتر افراد هنوز بلد نیستند چگونه خلاصه نویسی کنند. برای آگاهی از شکل صحیح خلاصه نویسی مطالب می‌توانید مقاله روش های خلاصه نویسی را مطالعه کنید.

3- ترجیحا جلوی کلاس بنشینید

شاید خنده دار به نظر برسد ولی برای اینکه بفهمید چگونه هوشمندانه درس بخوانیم باید چنین کارهایی هم انجام دهید. نشستن در ردیف‌های جلویی باعث می‌شود شما هنگام تدریس معلم توجه و تمرکز بیشتری داشته باشید. دلیل اصلی آن هم نگاه معلم است که روی شماست. در واقع احتمال بازیگوشی کسانی که در ردیف اول کلاس می‌نشینند، کمتر از سایرین است. برای همین هم کسانی که در این ردیف می‌نشینند معمولا از دیگران درس خوان تر هستند. این در حالی است که آن‌ها شاید حتی کمتر از دیگران هم درس بخوانند، ولی توجه بیشتر به تدریس معلم سبب می‌شود کیفیت یادگیری آن‌ها افزایش بیابد.

همچنین بخوانید: درمان عدم تمرکز هنگام درس خواندن

4- دغدغه هایتان را بنویسید

نشخوار فکری و افکار مزاحم بزرگترین دشمن مطالعه و یادگیری هوشمندانه هستند. دلیلش این است که این افکار و دغدغه‌های باعث کاهش تمرکز شما هنگام مطالعه می‌شوند. برای اینکه بتوانید تا حدی بار آن‌ها را از روی دوش ذهن خود بردارید، بهتر است آن‌ها را بنویسید. نوشتن افکار کمک می‌کند تا بتوانید از یک زاویه جدید به آن‌ها نگاه کنید. بنابراین متوجه می‌شوید که هریک از آن‌ها چقدر مهم و جدی هستند و آیا اصلا لایق این هستند که زمان و انرژی خود را صرف فکر کردن به آن‌ها کنید؟

این موضوع درباره تمام افکار ما صدق می‌کند. خیلی وقت‌ها ما ذهن خود را درگیر افکاری می‌کنیم که هیچ نقش مهمی در آینده و زندگی ما نخواهند داشت. پس با نوشتن افکار اضافی، آن‌ها را دور بریزید و هوشمندانه درس بخوانید. برای راهنمایی بیشتر می‌توانید مقاله تبدیل افکار منفی به مثبت را مطالعه کنید.

5- خودتان را محک بزنید

اگر می‌خواهیم یاد بگیریم که چگونه هوشمندانه درس بخوانیم باید با نقاط ضعف و قوت خود هم آشنا باشیم. مطالعه هوشمندانه یعنی اینکه ما بتوانیم با صرف حداقل زمان، حداکثر بازدهی را داشته باشیم. برای همین هم آشنایی با نقاط ضعفمان و تلاش برای بهبود آن‌ها می‌تواند یکی از قدم‌های مهم در این راه باشد. برای اینکه نقاط ضعف و قوت خود را بهتر بشناسید، می‌توانید هر شب از مطالبی که در روز گذشته خواندید از خودتان یک کوئیز بگیرید. به این ترتیب متوجه می‌شوید هنوز در کدام قسمت‌ها ضعیف هستید و به مطالعه و تمرین بیشتری نیاز دارید.

6- استراحت بین مطالعه را جدی بگیرید

یکی از بزرگترین اشتباهاتی که افراد مرتکب می‌شوند مطالعه بدون استراحت است. بسیاری از افراد سعی می‌کنند بی‌وقفه و بدون لحظه‌ای استراحت مطالب درسی را مطالعه کنند. آن‌ها تصور می‌کنند که به این ترتیب تا حد ممکن از هدر رفتن زمان جلوگیری می‌کنند و می‌توانند بیشتر درس بخوانند. در حالی که این تفکر کاملا اشتباه است. یادتان باشد که مغز و چشم‌های ما بخش‌هایی از یک ربات نیستند. پس هر چند دقیقه یک بار به کمی استراحت نیاز دارند. درس خواندن بدون استراحت سبب خستگی مغز هنگام مطالعه می‌شود و بازدهی آن را کاهش می‌دهد.

در حالی که وقتی مثلا با پیروی از تکنیک پومودورو درس می‌خوانید و هر 25 دقیقه یک بار استراحت می‌کنید، به مغزتان فرصت می‌دهید تا انرژی از دست رفته خودش را بازیابی کند. به این ترتیب دیگر هنگام مطالعه خستگی و خواب آلودگی را تجربه نخواهید کرد و در نتیجه بازدهی و یادگیری شما افزایش می‌یابد.

7- طوری مطالعه کنید که انگار شغل شماست

در دوران کارشناسی استادی داشتیم که اعتقاد داشت درس خواندن شغل دانشجو است. برای همین هم تقریبا هیچ بهانه‌های را برای عدم آمادگی سر کلاس‌هایش نمی‌پذیرفت. این طرز فکر شاید همیشه قابل اجرا نباشد، اما به طور کلی خیلی هم اشتباه نیست. در واقع جدیت و تعهدی که ما نسبت به شغل خود داریم بسیار بیشتر از جدیتی است که هنگام مطالعه داریم. برای همین هم معمولا تمرکز خود را از دست می‌دهیم و نمی‌توانیم هوشمندانه درس بخوانیم. اگر دوست دارید هوشمندانه درس خواندن را تجربه کنید، باید تلاش کنید که هنگام درس خواندن تمام تمرکز خود را به آن معطوف کنید. تصور کنید کتابی که در حال مطالعه آن هستید منبع درآمد شماست و اگر به خوبی به آن توجه نکنید درآمدتان قطع می‌شود.

8- تندخوانی یاد بگیرید

برای اینکه بفهمیم چگونه هوشمندانه درس بخوانیم ابتدا باید ابزارها و مهارت‌های هوشمند آن را هم بلد باشیم. یکی از این مهارت‌ها تندخوانی است. تندخوانی به ما کمک می‌کند تا علیرغم حفظ کیفیت و دقت خود در هنگام مطالعه، سرعت مطالعه خود را تا 5 برابر افزایش دهیم. به این ترتیب می‌توانیم در مدت زمان کوتاه‌تری مطالب را بخوانیم و زمان خود را برای مرور و مطالعه سایر مطالب ذخیره کنیم. آشنایی با تندخوانی و سایر مهارت‌های مطالعه باعث می‌شود که ما به جای متنفر بودن از درس و مطالعه، به آن‌ها علاقه‌مند شویم.

در واقع یکی از دلایل عدم مطالعه و درس خواندن ما این است که هنوز بلد نیستیم چگونه مطالعه کنیم. برای همین هم هنوز در حسرت مطالعه هوشمندانه مانده‌ایم و باید برای مطالعه یک فصل از کتاب ساعت‌ها و حتی روزها زمان صرف کنیم. در حالی که تکنیک‌های مطالعه و تندخوانی سبب می‌شوند ما سریع‌تر و دقیق‌تر به آنچه دنبال یادگیری‌اش هستیم برسیم.

9- به خودتان پاداش دهید

گاهی اوقات بد نیست اگر به خودتان یک پاداش کوچکی بدهید. ما انسان‌ها به طور غریزی دوست داریم که از دیگران هدیه یا پاداش بگیریم. پس چرا خودمان این لطف را در حق خود نکنیم؟ بهترین زمان برای اینکه به خودتان پاداش بدهید موقع مطالعه است. البته قرار نیست این پاداش چیز بزرگی باشد، یک فنجان چای، یک ربع گشت و گذار در فضای مجازی یا هر فعالیت دیگری که آن را دوست داریم می‌تواند پاداش خوبی برای ما باشد. البته حواستان باشد که زیادی از حد به خودتان پاداش ندهید! ما قرار است یاد بگیریم چگونه هوشمندانه درس بخوانیم نه اینکه یاد بگیریم چگونه به خودمان حال بدهیم!

10- زمان مناسب برای مطالعه خود را پیدا کنید

ما انسان‌ها با هم متفاوتیم. این یعنی هر کدام خصوصیات مختلفی داریم که باید بر مبنای آن‌ها برای زندگی خود برنامه‌ریزی کنیم. برای همینم اگر به دنبال این هستید که هوشمندانه درس بخوانید باید بفهمید بهترین زمان برای یادگیری شما چه وقتی است. برخی افراد ترجیح می‌دهند که روزها استراحت کنند و شب‌ها درس بخوانند. برخی دیگر هم ترجیح می‌دهند که در طول رو مطالعه کنند و شب استراحت کنند. پیدا کردن اینکه بهترین زمان برای مطالعه چه وقتی است کاملا به خود شما بستگی دارد. یادتان باشد که هوشمندانه درس خواندن یعنی پیدا کردن روشی که با خصوصیات و عادت‌های ما همخوانی دارد. پس تا می‌توانید به این جزئیات مهم توجه داشته باشید.

11- محیط مطالعه خود را انتخاب کنید

مورد دیگری که می‌تواند به ما در مطالعه هوشمندانه کمک کند، محیطی است که در آن مطالعه می‌کنیم. متاسفانه خیلی از افراد عادت دارند در اتاق نشیمن یا جلوی تلویزیون بنشینند و مطالعه کنند. در آخر هم از این شاکی هستند که چرا مطالبی که مطالعه می‌کنند را به خوبی یاد نمی‌گیرند. برای اینکه بتوانید بیشترین بهره را از مطالعه خود ببرید باید محیط و محل مناسبی را برای این کار انتخاب کنید. برای مثال محل مطالعه شما نباید سر و صدای زیادی داشته باشد، دمای آن باید معتدل باشد و شما هم در آن راحت باشید. پیشنهاد می‌کنیم با مطالعه مقاله شرایط مطالعه سایر موارد لازم در این باره را هم یاد بگیرید.

اما با این حال خیلی افراد کلا به مطالعه در منزل اعتقادی ندارند. این افراد ترجیح می‌دهند که در کتابخانه مطالعه کنند. شما هم اگر نمی‌دانید در خانه درس بخوانید یا کتابخانه، مقاله زیر را حتما مطالعه کنید.

بیشتر بخوانید: درس خواندن در کتابخانه بهتر است یا خانه

12- برنامه ریزی داشته باشید

بزرگترین فایده برنامه ریزی برای درس خواندن این است که شما را در مسیر نگه می‌دارد. در واقع زمانی که برای مطالعه مطالب برنامه داشته باشیم می‌توانیم تمام قدم‌های پیش روی خود را رسم کنیم. مثلا اینکه فردا قرار است چه چیزی را مطالعه کنیم، یا اینکه پس فردا نوبت مرور چه درسی و یا آخر هفته قرار است خودمان را د رچه درس‌هایی محک بزنیم. تمامی این‌ها مواردی هستند که ما باید انجام دهیم و برنامه ریزی کمک می‌کند تا آن‌ها را منظم‌تر انجام دهیم. در واقع برنامه ریزی مانند ترسیم یک نقشه راه است که مسیر یادگیری و رشد درسی ما را برایمان روشن می‌کند.

13- گروهی مطالعه کنید

مطالعه گروهی یکی از کارهایی است که اگر درست انجام شود، تاثیر زیادی روی یادگیری شما دارد. گروهی درس خواندن فواید زیادی دارد از جمله اینکه وقتی با دیگران یک مبحث را خوانده‌اید و درباره آن بحث می‌کنید، مطالب و مواردی که خوب یاد نگرفتید برای شما مرور می‌شود. پس می‌توان گفت که مطالعه گروهی تا حد زیادی جا خالی‌های یادگیری شما را پر می‌کند. گذشته از آن، می‌توانید هنگام مطالعه گروهی نقاط ضعف خود را مطرح کنید و از سایر اعضای گروه برای برطرف کردن آن‌ها تلاش کنید. حتی خودتان هم می‌توانید به دوستانتان کمک کنید تا آن‌ها نقاط ضعفشان را برطرف کنند. یادتان نرود که برای اینکه بفهمیم چگونه هوشمندانه درس بخوانیم باید از تمام ابزارهای موجود کمک بگیریم.

چگونه هوشمندانه درس بخوانیم ؛ سخن پایانی

همانطور که دیدید، مطالعه هوشمند نه تنها باعث بهبود یادگیری شما می‌شود، بلکه به شما کمک می‌کند تا در وقت و انرژی خودتان هم صرفه‌جویی کنید. ما هم سعی کردیم در این مقاله شما را با برخی از بهترین راهکارها برای اینکه هوشمندانه درس بخوانید آشنا کنیم.