هوش اجتماعی چیست؟ نشانه‌ها و راهکارهای تقویت

همه ما افرادی را دیده‌ایم که در برقراری ارتباط با دیگران ناتوانند. بیشتر مواقع ما این ناتوانی را به حساب اجتماعی نبودن می‌گذاریم. اما اصلا خود این عبارت “اجتماعی نبودن” تا چه اندازه مهم است؟ بد نیست بدانید که توانایی ارتباط برقرار کردن با دیگران یکی از مهمترین ویژگی‌های افراد موفق به حساب می‌آید. این ویژگی یکی از نشان‌های بارز هوش اجتماعی به حساب می‌آید. برای همین هم در این مقاله تصمیم گرفتیم به صورت مفصل به بررسی این نوع از هوش و نقش آن در زندگی بپردازیم.

هوش اجتماعی چیست؟

این نوع از هوش با IQ یا همان ضریب هوشی متفاوت است. هوش اجتماعی شامل توانایی یک شخص در درک و فهمیدن احساسات، افکار و رفتارهای دیگران و عکس‌العمل نشان دادن به آن‌هاست. این نوع از هوش معمولا در لحظات و مکالمات رو در رو به کمک ما می‌آید و به مرور زمان با کسب تجارب جدید هم بهبود خواهد یافت. البته هوش اجتماعی چندان هم تک بعدی نیست. در واقع این نوع از هوش ارتباط نزدیکی با ذهن آگاهی و هوش هیچانی نیز دارد.

آشنایی بیشتر با این دو مبحث در مقاله‌های:

هوش هیجانی چیست؟

ذهن آگاهی چیست؟

چرا هوش اجتماعی اهمیت زیادی دارد؟

هوش اجتماعی از جنبه‌های مختلفی دارای اهمیت است. این هوش کمک می‌کند که افراد روابط پایدار و سازنده‌ای بنا کرده و دوستان زیادی پیدا‌ کند. همچنین، فردی که هوش اجتماعی بالاتری دارد، کمتر مورد سواستفاده قرار می‌گیرد، چرا که او می‌تواند افراد و قصد و نیت آن‌ها را بهتر درک کند.

طبق تعریف ویکی‌پدیا:

“هوش اجتماعی عبارت است از توانایی فرد در درک و مدیریت روابط درون‌فردی.”

اما هوش اجتماعی در گرو‌های انسانی هم نقش مهمی را ایفا می‌کند. ما موجوداتی اجتماعی هستیم و به همکاری با یکدیگر نیاز داریم. با شناخت خودمان و درک افراد دیگر می‌توانیم منفعت بیشتری از همکاری با یکدیگر ببریم. رهبرهای بزرگ و قدرتمند اغلب هوش اجتماعی بسیار بالایی دارند. آن‌ها از این طریق می‌فهمند که چه چیزهایی به افراد انگیزه می‌دهد. پس با فراهم کردن و در اختیار گذاشتن آنها، به فردی الهام بخش برای دیگران تبدیل می‌شوند.

«زمانی که برای صحبت با مردم آماده می‌شوم، دو سوم اوقات به این فکر می‌کنم که آنها چه می‌خواهند بشنوند و یک سوم به این که چه می‌خواهم بگویم»

آبراهام لینکن

نشانه‌های هوش اجتماعی بالا

آیا شما از آن دسته افراد هستید که از روابط اجتماعی خود بیشترین استفاده را می‌برید؟ میزان قابل توجهی از آرامش، خوشحالی و موفقیت فرد در زندگی به توانایی او در هدایت روابط درون فردی‌اش بستگی دارد. اشخاص با هوش اجتماعی بالا به این درک رسیده‌اند که برای دریافت و رسیدن به چیزهایی که می‌خواهند باید روابط سازنده‌ای با دیگران داشته باشند. به همین دلیل هم مسیر توسعه فردی را سریعتر از سایرین می‌پیمایند. حال پرسش این است که این افراد باهوش چه کار متفاوتی برای رسیدن به موفقیت انجام دادند؟ چه ویژگی‌هایی آن‌ها را از سایرین جدا می‌کند؟

همچنین بخوانید:

توسعه فردی چیست و چگونه می‌توان به آن دست یافت؟

---

 

۱- انتخاب دقیق کلمات؛ اولین نشانه هوش اجتماعی

کسی که هوش اجتماعی بالایی دارد می‌داند که نحوه‌ی ارائه‌ی یک ایده یا پیشنهاد از خود آن مهم‌تر است. شما نمی‌توانید با بی احترامی و توهین به کسی بگویید که مسیر را اشتباه انتخاب کرده. این کار او را عصبانی کرده و باعث می‌شود پیشنهاد شما را قبول نکند. چرا؟ چون عصبانیت ساختار زهنی او را در حالت دفاع قرار می‌‎دهد. این حالت دفاعی باعث می‌شود او به حرف شما گوش ندهد. پس نحوه‌ی بیان و انتخاب کلمات مناسب جایگاه مهمی در هوش اجتماعی دارد.

۲- شنیدن نظرات دیگران

بسیاری از ما ترجیح می‌دهیم که جز نظرات خودمان نظر دیگران را نشنویم. اما افراد با هوش اجتماعی بالا کنجکاو هستند تا دیدگاه‌های دیگران را بدانند و از آن‌ها یاد بگیرند. این افراد می‌دانند که نمی‌شود تمام جنبه‌های زندگی را تجربه کرد. پس در نتیجه گوش کردن به نظرات دیگران می‌تواند تجربیات جدیدی در اختیار ما بگذارد.  علاوه بر آن، شنیدن نظرات و دیدگاه دیگران ایده‌های جدیدی را در ذهن ما ثبت خواهد کرد. موضوعی که خود موجب افزایش خلاقیت ما خواهد شد. البته فراموش نکنید که نه نظر ما و نه نظر هیچ فرد دیگری به تنهایی کامل و کافی نیست.

سایر تکنیک‌هایی که به خلاق‌تر شدن شما کم می‌کنند در مقاله:

افزایش خلاقیت

۳- پرهیز از مشاجره با دیگران

مشاجره کردن یک فعالیت بی‌هدف است. البته تفاوت زیادی میان مشاجره و بحث کردن است. بحث کردن زمانی اتفاق می‌افتد که دو طرف علاقه‌مند به یادگیری بوده و از نظرات یکدیگر استقبال می‌کنند. در حالی که . مشاجره تنها تحمیل یک ایده به فردیست که‌ نمی‌خواهد حرفی غیر حرف خودش را قبول کند. با مشاجره، شما تنها زمان و انرژی خود را تلف خواهید کرد. پس فردی که هوش اجتماعی بالایی دارد، وقت خود را برای متقاعد کردن کسی که نمی‌خواهد بشنود تلف نمی‌‌کند.

۴- گوش دادن!

«گوش کردن» یکی از مهم‌ترین مهارت‌های هوش اجتماعی است. مثلا تا کنون شده با کسی صحبت کرده و حس کنید آن‌ها بدون اینکه به حرف‌های شما گوش دهند، تنها منتظرند که عکس العملی نشان دهند؟ این افراد هنگام صحبت با کسی به آن‌ها گوش نمی‌کنند و تنها در ذهنشان به دنبال جواب هستند. ولی افراد با هوش اجتماعی بالا با دقت به صحبت‌های دیگران گوش کرده و آن را بررسی می‌کنند و بعد با فکر پاسخ می‌دهند. این افراد به جای اینکه هنگام صحبت کردن دیگران در ذهن خود دنبال جوابی دندان شکن باشند، تمامی حرف‌های آن‌ها را بررسی کرده و برای پاسخی منطقی و درست آماده می‌شوند.

۵- انتقاد پذیری؛ از اصول هوش اجتماعی است

اگرچه انتقاد سازنده وسیله‌ای برای پیشرفت به حساب می‌آید، اما بسیاری از ما همچنان از پذیرش آن عاجزیم. فردی که هوش اجتماعی بالایی دارد، به انتقاد به چشم یک فرصت برای رشد نگاه می‌کند. حتی اگر انتقاد به زبان خوبی بیان نشده باشد، او می‌داند که همه‌ی افراد مهارت کافی برای بیان انتقاد خود با کلمات مناسب را ندارند. اگر از این لحاظ باهوش باشید از انتقاد دیگران عصبی نشده و با آغوش باز آن را می‌پذیرید.

۶. عدم قضاوت بر اساس شنیده‌ها

افراد ممکن است نظر متفاوتی درباره‌ی یک شخص داشته باشند و همه‌ی این نظرات مثبت نباشند. شخصی که هوش اجتماعی بالایی دارد می‌داند که نباید بر اساس نظرات دیگران کسی را قضاوت کرد. البته گاهی این نظرات می‌تواند کمک کننده باشد و ما را از آسیب‌های احتمالی حفظ کند. اما در هر حال باید نظرات مختلف را شنیده، آن‌ها در کنار دانسته‌های خود قرار دهیم و در نهایت تصمیم درستی بگیریم. تفکر نقاد که در واقع محصول همین هوش اجتماعی بالاست، به افراد کمک می‌کند تا از همین قضاوت‌های نادرست و تصمیم‌گیری‌های اشتباه پرهیز کنند.

آشنایی با تفکر انتقادی در:

کارگاه رایگان تفکر نقاد هوش برتر ایرانیان

---

 

۷- شهامت عذرخواهی کردن و بزرگی پذیرش آن

فردی که هوش اجتماعی بالایی دارد می‌داند که همه افراد ممکن است اشتباه کنند. پس در صورت اشتباه، به جای مشاجره آن را قبول کرده و بابت آن عذرخواهی می‌کند. به علاوه، این افراد در زمان درست عذرخواهی دیگران را می‌پذیرند. البته آن‌ها می‌دانند که هر عذرخواهی واقعی نیست و بعضی از افراد تنها برای فرار از قبول مسئولیت رفتار بدشان عذرخواهی می‌کنند.

هوش اجتماعی پایین چیست؟

هوش اجتماعی پایین یعنی ناتوانی در فهم و احساسات (چه احساس خود چه دیگران) و فکر و عمل بر اساس این اطلاعات ناقص. تا کنون به افرادی برخورده‌اید که نمی‌توانند احساسات خودشان را کنترل کنند؟ تا اینجا رفتارهای افراد با هوش اجتماعی زیاد را بررسی کردیم. در ادامه به بررسی افرادی می‌پردازیم که هوش اجتماعی پایینی دارند.

۱- حق به جانب بودن

همگی تا کنون افرادی را مشاهده کردیم که اغلب اوقات به مشاجره با دیگران مشغولند. این افراد تا حد مرگ بر سر موضوعی مشاجره کرده و لحظه‌ای قبول نمی‌کنند که به حرف‌های دیگران گوش کنند. آن‌ها بر روی اعتقادات خود تعصب داشته و فکر می‌کنند فقط خودشان درست می‌گویند.

۲- اهمیت ندادن به احساسات دیگران

افراد با هوش اجتماعی پایین نسبت به احساسات دیگران بی‌توجه هستند. مثلا اگر به آن‌ها بگویید که از رفتارشان ناراحت هستید، تعجب می‌کنند. درک دیگران برایشان سخت است و حتی اگر از آن‌ها بخواهید که شما را درک کنند، ممکن است به شدت عصبانی شوند.

کسی که هوش اجتماعی پایینی دارد در بیش‌تر اوقات نمی‌داند چه حرفی را کجا بزند یا اصلا نمی‌داند چه حرفی درست است. مثلا این دسته از افراد آن‌هایی هستند که در مراسم ختم جوک تعریف کرده و زمانی که عکس‌العمل دلخواهشان را دریافت نمی‌کنند دیگران را به اینکه زیادی حساس هستند، متهم می‌کنند. چرا که در درک احساسات دیگران مشکل دارند.

۳- بهانه تراشی برای اشتباهات

افرادی که هوش اجتماعی کمی دارمد، مسئولیت کارهای خود را قبول نمی‌کنند. آن‌ها وقتی کار اشتباهی انجام می‌دهند به دنبال فردی می‌گردند که آن را سرزنش کنند. در بیشتر موارد هم با این جمله که انتخاب دیگری نداشتند خودشان را توجیه می‌کنند. مثلا اگر چنین فردی در مترو کنار شما نشسته‌ باشد و پیام‌هایتان را بخواند، شما را برای اینکه گوشی خود را در معرض دید آن‌ها گذاشته‌اید مقصر می‌داند. این افراد برای هر شکستی به دنبال مقصری جز خودشان می‌گردند.

۴- طغیان ناگهانی احساسات؛ نشانه ضعف هوش اجتماعی

یکی از ویژگی‌های این نوع هوش توانایی تنظیم و تعدیل احساسات است. افراد با هوش اجتماعی پایین اغلب با تشخیص دادن و کنترل احساسات خود مشکل دارند. این افراد ممکن است به ناگهان طغیان احساساتی را تجربه کنند که در گذشته نتوانسته‌اند آن‌ها را تشخیص دهند. این طغیان احساسات قابل کنترل نیست و هر چیز کوچکی می‌تواند باعث آن شود.

۵- ناتوانی در برقراری ارتباط

بیشتر این افراد دوستان صمیمی کمی دارند. چرا که لازمه‌ی داشتن دوستان صمیمی به اشتراک گذاشتن احساسات، شفقت و حمایت عاطفی است. افرادی که هوش اجتماعی پایینی دارند در درک تمام این احساسات مشکل دارند. عموما این دسته از افراد در جامعه بی‌احساس شناخته می‌شوند. در حالی که آن‌ها ممکن است بسیار عاطفی و احساساتی باشند، مشکل اینجاست که نمی‌توانند این احساسات را به درستی بروز دهند.

۶- پیروزی همیشگی در بحث‌ها

این افراد تمایل دارند تا در هر بحثی برنده شوند. آن‌ها اصولا سعی می‌کنند تا ثابت کنند هر تجربه‌ای که شما داشتید، آن‌ها یک مرحله بالاترش را داشته‌اند چه تجربه‌ی خوب چه بد. یکی از مواردی که این موضوع را در افرادی که هوش اجتماعی پایینی دارند تشدید می‌کند، توهم یادگیری است. این افراد معمولا تصور می‌کنند که دانش ناقص آن‌ها برای صحبت در مورد همه‌چیز کافی است. برای همین هم در هر بحثی شرکت می‌کنند و اصرار دارند چیزی که آن‌ها می‌گویند صحیح است.

بیشتر بخوانید:

توهم یادگیری چیست؟

راه‌های تقویت هوش یادگیری چیست؟

هوش اجتماعی پایین می‌تواند مشکلات زیادی را در زندگی ما ایجاد کند. خوشبختانه راهکارهایی برای تقویت هوش اجتماعی وجود دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم. این استراتژی‌ها به ما کمک می‌کنند تا مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنیم.

۱- به افراد و اتفاقات اطرافتان به خوبی توجه کنید

افراد باهوش مشاهده‌گر هستند. آن‌ها با زیرکی و دقت به سرنخ‌های اطرافشان توجه می‌کرده و با در نظر گرفتن آن‌ها با دیگران رفتار می‌کنند. اگر فکر می‌کنید که شخصی در زندگی شما مهارت اجتماعی بالایی دارد با دقت به نحوه‌ی رفتارش با دیگران توجه کنید.

۲- بر روی هوش هیجانی خود کار کنید

هوش هیجانی هم مانند هوش اجتماعی بیشتر در مورد نحوه‌ی کنترل احساسات و همدردی با دیگران است. ذهن آگاهی و تشخیص احساساتی که تجربه می‌کنید لازمه‌ی هوش اجتماعی و هیجانی است. در این صورت می‌توانید این احساسات را در دیگران هم تشخیص داده و با آن‌ها رفتار مناسب‌تری داشته باشید و یا حتی به آن‌ها کمک کنید. مثلا اگر یک دوره افسردگی را پشت سر گذاشته‌ باشید زمانی که افرادی با همان نشانه‌ها را ببینید، می‌توانید آن‌ها را درک کرده و مناسب حالشان با آن‌ها رفتار کنید. فردی که این نوع از هوش در او  بالا می‌تواند احساساتش را از یکدیگر متمایز کرده و احساسات منفی‌اش مثل خشم را کنترل کند.

در مورد تاثیر ذهن آگاهی چه می‌دانید؟

پیشنهاد ما به شما مقاله:

فواید ذهن آگاهی و مدیتیشن

۳- برای تقویت هوش اجتماعی با فرهنگ‌های مختلف آشنا شوید

علاوه ‌بر احترام گذاشتن به فرهنگ‌های مختلف به دنبال تفاوت‌ها و شباهت‌های میان فرهنگی نیز باشید. شما از این طریق می‌توانید آن‌ها را بهتر درک کنید. اگرچه اکثر افراد مهارت‌های ارتباطی خود را از طریق خانواده، دوستان و محیط اطرافشان یاد می‌گیرند. اما یک فرد با هوش اجتماعی بالا درک می‌کند که ممکن است دیگران بر اساس تربیت و فرهنگشان رفتارها و عکس‌العمل‌های متفاوتی داشته باشند.

۴- مهارت گوش کردن را در خود تقویت کنید

سعی کنید مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کنید. لازمه‌ی اینکار داشتن مهارت گوش کردن است. برای تقویت مهارت گوش کردن در خودتان سعی کنید در درجه اول وسط صحبت کسی نپرید. برای جواب دادن به صحبت‌های طرف مقابل وقت گذاشته و اول خوب فکر کنید. به لحن و نوع صحبت کردن طرف مقابل دقت کنید. این تمرینات را به صورت مستمر تکرار کنید تا گوش هوشمند و شنوایی پیدا کنید.

۵- از افراد مهم زندگیتان قدردانی کنید

افراد با هوش اجتماعی بالا روابط عمیقی با اشخاص مهم زندگیشان دارند. به احساسات افراد پیرامونتان مثل همسر، کودک، دوست یا همکارتان توجه کنید. اگر به آن‌ها بی توجهی کنید دایره‌ی ارتباطی خود را کوچک‌تر کرده‌اید. و در دایره‌ی ارتباطی کوچک نمی‌توان هوش اجتماعی را تقویت کرد. تغییر رفتار و عادت‌ها همیشه سخت است، اما دستیابی به عادات ور فتار مناسب فوایدی دارد که سختی آن را برای ما شیرین می‌کند.

این مقاله را از دست ندهید!

مراحل تغییر رفتار؛ چگونه مثل یک الگو رفتار کنیم

---

 

هوش اجتماعی چیست؛ سخن پایانی

هوش اجتماعی به راحتی به دست نمی‌آید. اما با تلاش زیاد و کسب تجربه‌ی بیشتر می‌توان به آن دست یافت. تقویت هوش اجتماعی شما را به سمت زندگی غنی‌تری سوق داده یا دست کم باعث می‌شود دوستان جدیدی پیدا کنید. این نوع از هوش به شدت بر روی روابط میان فردی ما موثر است. به همین علت هم آن‌را یکی از مهمترین عوامل رشد و پیشرفت به حساب می‌آورند.