شما هم میدانید که آثار تحت تاثیر عوامل مختلفی منتشر میشوند و تصمیمات سیاسی، وضع اجتماعی مردم و آثار قدیمی در این موضوع تاثیرگذار است. با این حال، ظهور نظریههای مختلف در دوران زندگی نویسندگان نیز از این قاعده مستثنی نیست. در این مقاله بهترین رمان های کلاسیک را در کشورهایی که جنبش هنری فرهنگی کلاسیسم در آن متولد شد بررسی میکنیم. جنبش کلاسیسم نگاه دوباره نویسندگان قرن ۱۷- ۱۸ میلادی به آثار یونان و روم بود. در همین راستا، از تاثیرپذیری نویسندگان از جامعه و فلسفه فکری یونان و روم باستان و تولد رماننویسی صحبت میکنیم. اما پیش از معرفی آثار قصد داریم مختصر اطلاعاتی درباره دورههای تاریخی کلاسیک صحبت به میان آوریم و به نوع ادبی دوران کلاسیک یونان اشارهای داشته باشیم.
آثار ادبی سبک باستانی متعلق به کدام دوره تاریخی هستند
اگرچه کلمه کلاسیک از نظر لغوی مربوط به گذشتگان میشود، اصولا آثار کلاسیک به دوره خاصی تعلق ندارند و دوران مختلفی هستند که با سبک باستانی شناخته میشوند. مثلا دوران طلایی یونان، عصر سیسرون و آگوستوس روم، و عصر روشنگری فرانسه، انگلیس و آلمان. فرهنگ یونان و روم باستان شامل ایدهها و دیدگاههای مشخصی بود. نویسندگان این دورهها برای برخی موضوعات ارزش بیشتری قائل میشدند.
برای مثال «شفافیت» برای مردم یونان مسئله مهمی بود و معتقد بودند روابط بین چند نفر باید به جهت انتقال اطلاعات باشد و با نوعی خود ابرازی یا self-expression در روابط مردمی مخالفت میکردند. اما جالب این است که هر تحول کلاسیک ویژگیهای جدیدی همراه خود میآورد. آثار کلاسیک فرانسوی بر عقل و خردورزی استوار است یا انگلیسیها روی فرم نوشتار تاکید داشتند. همچنان که آثار امروزی نیز متاثر از آثار کلاسیک نوشته میشوند.
آیا یونانیها رمان مینوشتند؟
اگرچه تولد رمان همزمان با دوران نوزایی اروپا است، منتقدین ادبی معتقدند سبک نگارش اثر کلاسیک ادیسهی هومر میتواند به عنوان آغازگر رمان در یونان در نظر گرفته شود. شعر حماسی هومر به اشکال مختلف در کشورهایی مثل انگلیس بازنمایی شد. در برخی موارد این نوع حماسه از نوع طنز نوشته میشد. فلسفه و برخورد عقلانی یونانیها با مسائل زبانی و ارتباطات آدمی، اساطیر و آثاری چون «بوطیقا» ارسطو از مواردی بودند که پس از دوران نوزایی یا «رنسانس» و در عصر روشنگری کشورهای اروپایی و حتی پس از آن مجددا ظهور یافتند.
بهترین رمان های کلاسیک به زبان فرانسه
تاریخنگاران ابتدای قرن ۱۷ فرانسه را آغاز دوره کلاسیک میدانند. و همانطور که در ابتدا اشاره شد نویسندگان این دوره بیشتر بر مسئله عقل و خردورزی تاکید میکردند. دکارت یکی از فلاسفه و نظریه پردازان این دوره است و آثار جدیدی مانند «کاندید» که به نوعی هجونامه است و در صدد نقد کلیسا و سکولاریسم (جدایی دولت و کلیسا) بود در این زمان پدید آمدند. اگر علاقمند باشید در رابطه با سکولاریسم بیشتر بدانید میتوانید به طور مفصل در کتاب Providence Plantations راجر ویلیامز بخوانید. در ادامه، با ۴ مورد از بهترین رمان های کلاسیک فرانسوی آشنا خواهید شد.
۱- رمان کاندید اثر ولتر
رمان Candide در ترجمه فارسی با عنوانهای مختلف منتشر شده است، من جمله «ساده دل»، «خوش باوری» و «کاندید». با این حال، این رمان نماد دوران روشنگری کشور فرانسه است. این رمان معروفترین اثر ولتر نیز میباشد که در اواسط قرن هجدهم منتشر شده است. اگر بخواهیم در یک جمله کوتاه این اثر را معرفی کنیم باید بگوییم که «این رمان سفری است به بهترین دنیاهای ممکن». تقابل واقعیت و مثبت نگری در دل داستانی عاشقانه رمان را مجذوب مخاطبین سراسر جهان کرده است. جالب توجه است این رمان کلاسیک بر نگارش آثار ژانر علمی-تخیلی قرن بیستم (به خصوص آثار دیستوپیایی (پادآرمان شهر) که جامعه پر از ویژگیهایی منفی نمایش داده میشود) تاثیر داشته است.
با انواع ژانر کتاب های داستانی آشنا شوید
۲- جولی یا نامههای دو عاشق اثر روسو
شاید اگر با آثار ژان ژاک روسو آشنا باشید بگویید این اثر یک رمان نیست. اما این اثر در دسته بندی رمان قرار دارد و همچون «دنیای سوفی» یک رمان فلسفی است. اشارات تاریخی، داستانی درباره ارزشهای اخلاقی، ترکیبی از منطق و احساسات و اهمیت هویت فردی از ویژگیهای اصلی این اثر است. همین ویژگیها به تنهایی میتوانند گواهی بر این باشد که چرا این اثر پر فروش ترین رمان قرن ۱۸ بوده است. اگر با یکی از بهترین کتابهای جهان یعنی «دن کیشوت» سروانتس آشنایی داشته باشید، احتمالا از خواندن این رمان نیز لذت ببرید.
بیشتر بخوانید: بهترین کتاب های فلسفی؛ چند دقیقه با افلاطون و دوستان!
۳- نامههای ایرانی اثر مونتسکیو
اثر Lettres Persanes که اوایل قرن هجدهم میلادی منتشر شده است، برای اولین بار در سال ۱۳۸۷ با عنوان «نامههای ایرانی» به زبان فارسی ترجمه شد. این اثر که یک هجونامه درباره تمدن فرانسه و ایران است، از زبان دو مسافر فارسی روایت میشود و تقابل ادیان اسلام و مسیحیت در این اثر به چشم میخورد. البته نظریا توماس هابز در نگارش این رمان بی تاثیر نبوده است. یکی از ساختارهای قابل توجه این رمان بحث نگارش پراکنده است، فرمی که در رمانهای پست مدرن امروزی بیشتر به چشم میخورد. همچنین، این رمان نظر گوته و شیلر را به خود جلب کرده است.
«چشمهایش»: یکی از بهترین رمان ها و کتاب های ایرانی
۴- ژیل بلاس اثر لوساژ
یکی از آثار دیگر که در ابتدای قرن هجدهم میلادی فرانسه منتشر شده است درباره زندگی پسری به نام ژیل بلاس است و عنوان رمان نیز نام پسر را گرفته است. این رمان هم به فارسی ترجمه شده است و از معروفترین و بهترین رمان های کلاسیک سبک واقعگرایی است. نمایش پستی و بلندیهای زندگی روزمره در جامعه رمان را به سبک ماجراجویی و پیکارسک (رند نامه) نزدیک و از نظر پایان خوش مانند رمان آمریکایی «موبی دیک» میباشد. جالب است بدانید این اثر بسیار در اسپانیا مورد استقبال قرار گرفت، درست مانند اثر سروانتس.
رمان های معروف کلاسیک انگلیسی
از ۱۶۶۰ تا اوایل قرن هجدهم میلادی را در انگلیس به دوران کلاسیک میشناسند. و به طور کلی از سال ۱۶۶۰ تا ۱۷۹۸ را نئوکلاسیسم (که بیشتر با آرمان گرایی معروف هستند) میخوانند زیرا در آثار این دوره تضادهایی با تفکرات دوران رنسانس به چشم میخورد. در اوایل ظهور این سبک، آثار تئاتری بیشتری پدیدار شدند. و پس از آن شعر رزمی خندهآور در این کشور رایج شد. در اواخر این زمان، رمان گوتیک با فضای داستانی عجیب و تاریک و صحنههای ماورای طبیعی (درست مانند آنچه در رمان و فیلم فرانکشتاین دیدهاید) هم در بین آثار یافت میشد. ۴ رمانی که در این قسمت به آن اشاره میکنیم گویای تحولات آثار کلاسیک هستند زیرا از میان بهترین رمان های کلاسیک انگلیس انتخاب و بررسی شدهاند.
۱- رابینسون کرزوئه اثر دفو: از بهترین رمان های کلاسیک انگلستان
اوایل قرن ۱۸، دو شخصیت همیشگی ادبیات انگلیسی خلق شد: رابینسون کروزوئه و فرایدی (جمعه). روایت نامنسجم، ماجراجویانه، ترکیب ژانرها ویژگیهای خاص اثر دنیل دفو است که از آثار روسو من جمله «امیلی» متاثر بوده است. علاوه بر این، این رمان داستان تقابلها است مانند مرگ/ زندگی، و بیایمانی/ ایمان. همچنان که این رمان به خوبی نماینده تاثیرات استعمارگری و نشاندهندهی عصر اکتشاف است. نویسنده در این اثر نقش معلم اخلاق را نیز بازی میکند و با روایتی جالب به خواننده فرصتی میدهد تا اهمیت ایمان، مقاومت، شجاعت، باور و وفاداری را در زندگی لمس کند. از میان بهترین رمان های کلاسیک دیگر میتوان به «قلب تاریکی» نوشته مارلو و «سفر به هند» اثر فورستر اشاره کرد.
کتاب چهار میثاق: ایجاد انگیزه برای تلاش و بازنگری در زندگی
۲- پاملا اثر ریچاردسون
رمان پرفروش اواسط قرن هجدهم انگلیس اثری است از سمئول ریچاردسون که از بهترین رمان های کلاسیک به شمار میرود. شخصیت رمان و نمایش زنان در این رمان از ویژگیهای متفاوت ابتدای دوران رماننویسی است. علاوه بر این، زبان رمان بسیار دقیق و ظریف است و نویسنده زیرکانه از جملات و پاراگرافها و اصطلاحات خاصی استفاده کرده است به همین دلیل این اثر در چندین ویراست منتشر شد. شاید با خواندن این رمان اثر «جین ایر» یا «غرور و تعصب» را مشابه آن بیابید و ردپای فمینیسم را در رمان ریچاردسون جستجو کنید.
۳- اسرار اودولفو اثر رادکلیف
اواسط قرن هجدهم تولد دوباره ژانر گوتیک بود که در معماری هم این سبک نمود میکرد. آثار ادبی گوتیک دارای المانهای ماورای طبیعی و تصاویر تاریک هستند. در آثار ادبی ماندگاری همچون «اسرار ادولفو» ترکیب سبک کلاسیک و گوتیک قابل لمس است. البته از نظر روبروی انسان با مسئله مرگ و رمانس مشابه آثار کلاسیک و از منظر وحشت متمایز است. نحوه نگارش رادکلیف برای نویسندگان مدرن الهام بخش بوده و آنچه امروزه به عنوان هراس گوتیک میشناسیم از ژانر گوتیک گرفته شده است.
لازم است بدانید، اگرچه این اثر در اواخر قرن ۱۸ به رشته تحریر در آمده، وقایع رمان در اواخر قرن ۱۶ فرانسه رخ میدهد. به طور کلی در این رمان داستان دختری به نام امیلی را میخوانید که در قصر پدری با والدینش زندگی میکند و وارد داستان عاشقانه غمگین میشود. با این حال تصویرسازی رمان و وقایع عجیب آن از مواردی است که بعید است از خواندن رمان منصرف شوید.
کتابها به وفور در قرن ۱۷ و ۱۸ سانسور میشدند: کتاب های ممنوعه ایران و جهان
۴- تام جونز اثر فیلدینگ
یکی از بهترین رمان های کلاسیک انگلیسی اثر «تام جونز» نوشته فیلدینگ است. وقتی این اثر اواسط قرن هجدهم برای اولین بار منتشر شد، شهرت خاصی بین مردم پیدا کرد. رمان روایتی است از سفر زندگی تام و ماجرای بزرگسالی و ازدواج او با دختر همسایهشان. مثلث عشقی نمایش داده شده در این رمان احتمالا نمایشنامههای شکسپیر را به خاطرتان آورد همچنان که و شوخ طبعی نویسنده و اشاره به اساطیر کلاسیک از نقاط عطف این اثر است. خوب است بدانید، فیلدینگ روی آثار چارلز دیکنز و ویلیام ثکری تاثیر فراوانی گذاشت.
بهترین رمان های کلاسیک به زبان آلمانی
در کشور آلمان، آثار کلاسیک تحت تاثیر دو نویسنده بزرگ بود: فردریش شیلر و گوته. در این زمان دانشگاههای آلمان تدریس دروس ادبیات و اساطیر یونان را آغاز کردند. مردم و دانشگاهیان با فلسفه و تاریخ و ادبیات یونان بیشتر آشنا شدند. به همین جهت، بیشتر تحولات این زمان در آلمان از نوع خردورزی و فلسفی بود. با این حال، دو نویسنده بزرگ آلمانی یعنی گوته و شیلر توانستند رمانهایی خلق کنند که امروزه آن را با دوران کلاسیک میشناسیم. جالب است بدانید اثر اول یعنی «محضر ارواح» پروژه ناتمام شیلر است.
۱-محضر ارواح اثر شیلر
مسئله مذهب دوباره در آثار قرن هجدهم اما این بار در آثار آلمانی تکرار میشود. روایت در رمان Der Geisterseher به اول شخص بیان میشود. همچنین خواننده باید هنگام مطالعه انتظار وقایع غیرمنتظره را داشته باشد. در این اثر نقطه نظر فلسفی مذهبی و تاریخی شیلر و انتقاد او از دین و جامعه منعکس شده است. این اثر بر نظریات کانت تاثیر گذاشته است.
۲-اندوههای جوان ورتر اثر گوته
رمان «اندوههای جوان ورتر» یکی از رمان های فوقالعاده مشهور کلاسیک است. این اثر ترکیبی است از نگاه انتقادی نویسنده به مسائل مذهبی، نمایش رمانس تلخ و ناامیدی راوی. راوی این داستان یک مورخ و مقاله نویس اسکاتلندی است. به همین جهت، واقعیت و تخیل به صورت این اثر در هم آمیخته از لنز نگاه شخصیتها و تمایلات درونیشان منعکس میشود. ردپای این اثر در رمان «فرنکشتاین» مری شلی هویدا است.
اولین رمان مدرن؛ تاثیرگرفته از آثار کهن عربی و فارسی
«شبهای عربی» یا «قصههای هزار و یک شب» از مجموعه روایتهایی است که امروزه نام آن در میان بهترین رمان های کلاسیک به چشم میخورد. جالب توجه است این مجموعه روایت ها تحت تاثیر ویژگیهای ادبی مختلفی نوشته شده است. همچنین نویسندگان پست مدرن مانند بورخس نیز به آن ارجاع میدهند. فضای سیاسی و شخصی داستان ترکیبی هیجان انگیز از روایتهای واقعی و تخیلی است. گفته شده است که رمان «دن کیشوت» که اولین رمان مدرن به شمار میرود با «شبهای عربی» و «پاملا» شباهتهای فراوانی دارند. همچنین، برخی معتقدند سبک اثر سروانتس و «شبهای عربی» از آثار قدیم فارسی مانند «کلیله و دمنه» گرفته شده است.
پیشنهادی درباره خواندن بهترین رمان های کلاسیک
عصر کلاسیک در آمیخته با تاریخ، تراژدی و تفکرات یونانیها است. به این جهت، هنگام خواندن آثار دوران کلاسیک کشورهای فرانسه، انگلیس و آلمان ممکن است با اساطیر یونانی یا اشاراتی به آثار قدیمی برخورد کنید. پیشنهاد میکنیم هنگام خواندن رمانها در این مورد جستجو کنید زیرا نتایج جالبی خواهید گرفت. علاوه بر این، اگر با رمانهای مدرن آشنا هستید، از بین بهترین رمان های کلاسیک اثر همتا را بیابید. سپس از آن اثری مطالعه را شروع کنید که با آن آشنایی دارید. شما فکر میکنید عنوان کدام رمان کلاسیک در این مقاله ذکر نشده است؟
2 پاسخ