“نوک زبونمهها، ای بابا چرا هرچی فکر میکنم یادم نمیاد؟ همین یه دقیقه پیش یادش بودما” این چمله ها برای همه ما آشنا خستند. فراموشی مشکلی است که خیلی از ما در دورهها مختلف زندگی با آن دست و پنجه نرم میکنیم. اگر زیاد دچار فراموشی میشوید و مطالب مختلف را مدام فراموش میکنید، بهتر است که زودتر فکری به حال آن بکنید. چراغ که عدم درمان فراموشی میتواند در آینده باعث بروز مشکلات بزرگتری مانند آلزایمر در شما شود.در این مقاله قرار است با هم یاد بگیریم که چگونه با تقویت حافظه خود فراموشی را درمان کنیم.
چرا دچار فراموشی میشویم؟
دلایل مختلفی برای فراموش کردن کارها یا مطالب وجود دارد. اما سوال اصلی که برای همه پیش میآید این است که چرا گاهی اوقات، وقتی به چیزی احتیاج داریم ، نمی توانیم آن را به یاد بیاوریم؟ به گفته الیزابت لوفتوس (Elizabeth Loftus) ، روانشناس مشهور امریکایی ، چهار دلیل وجود دارد که ما همه چیز را فراموش می کنیم. این دلایل عبارتند از:
عدم توانایی بازیابی اطلاعات
از اصلی ترین عوامل فراموشی، در واقع عدم توانایی بازیابی اطلاعاتی است که در ذهن و مغز ما ذخیره شده است. در واقع این شرایط در زمانی رخ میدهد که اصطلاحا حافظه دچار فروپاشی میشود و این اجازه را به مغز نمیدهد تا اطلاعات قبلی را بازیابی کند.
بیشتر بخوانید: منحنی فراموشی ابینگهاوس
تداخل مطالب
به طور کلی در ذهن انسان، دو نوع مداخله وجود دارد ، تحریک آمیز و برگشت پذیر. دخالت تحریک پذیر به این معنی است که بر روی خاطرهای قدیمی، یک خاطره جدید شکل میگیرد. یا اینکه اطلاعات مربوط به خاطرات قدیمی و جدید باهم تداخل پیدا میکنند.
اما تداخل برگشت پذیر به این معنی است که اطلاعات جدید با به یاد آوردن خاطرات جدید دچار تداخل میشود. این نوع تداخل می تواند بر توانایی ما در به یاد آوردن لیستها حتی پس از مدت کوتاهی تأثیر بگذارد. علاوه بر آن ممکن است نتوانیم که نام کسی که تنها لحظاتی پیش با او دیدار کردهایم را به یاد بیاوریم.
عدم ذخیره اطلاعات
بعضی اوقات ، ما اطلاعاتی را که دریافت میکنیم، ذخیره نمیکنیم. و یا آن را در حافظه بلند مدت خود ذخیره نمیکنیم. در حالی که حافظه کوتاه مدت ما تنها قادر است که ۷ مورد از چیزهای جدید را که در ۳۰ ثانیه گذشته دریافت کرده است به یاد بیاورد.
دلیل اصلی این ناتوانی در ذخیره سازی اطلاعات این است که ما قادر نیستیم به خوبی تمرکز کنیم و در نتیجه حواس پرتی به سراغمان میآید. در حالی که با انجام دادن تمریناتی مثل مدیتیشن آن هم به صورت روزان]، میتوان تمرکز و آرامش خود را افزایش داد.
بیشتر بخوانید: آموزش مدیتیشن
فراموشی از قصد و با انگیزه
در این حالت ما به صورت داوطلبانه و یا به صورت ناخودآگاه خاطراتی که باعث ناراحتی و عذابمان میشود را سرکوب میکنیم و به خاطر نمیآوریم . البته این امر در علم پزشکی و روانشناسی تنها در حد یک تئوری است و زیاد پذیرفته شده نیست.
راهکار های ساده برای درمان فراموشی
خب حالا که فهمیدیم چه چیزهایی میتوانند موجب فراموشی ما شوند، نوبت به آن میرسد که راه حل مناسبی برای مقابله با آنها پیدا کنیم. توجه داشته باشید که هر کدام از این راهکارها به تنهایی هم قابل اجرا هستند، اما زمانی بهتر نتیجه خواهند داد که شما از دو یا چند مورد از آنها به صورت همزمان کمک بگیرید. در ادامه چند راهکار بسیار کاربردی را برای مقابله با فراموشی و تقویت حافظه و هوش به شما معرفی خواهیم کرد.
۱- کارهای روزانهتان را در یک دفترچه بنویسید
یک روش ساده اما بسیار موثر برای درمان فراموشی همین استراتژی نوشتن آنها در دفتر است. یادداشت کردن کارهای روزانه به شما کمک خواهد کرد تا هر وقت که چیزی را فراموش کردید، بتوانید با مراجعه به دفتر خود دوباره آنرا به یاد بیاورید. همچنین با یادداشت کردن کارهای روزانه شما میتوانید به خوبی برای روز پیش رو برنامه ریزی کنید.
این کار دقیقا مثل استفاده از تکنیک یادداشت برداری به روش کرنل در هنگام مطالعه است. اگر هم نگران مصرف کاغذ و قطع درختان هستید، اپلیکیشن های زیادی وجود دارند که شما میتوانید در آنها برنامه خود را یادداشت کنید.
۲- از تقویم برای برنامه ریزی بلند مدت استفاده کنید
نوشتن کارها و وظایفی که دارید روی یک تقویم، به شما کمک خواهد کرد تا بتوانید برای برنامه ریزی بلند مدت از آن استفاده کنید. علاوه بر آن یادداشت کردن کارها روی یک تقویم میتواند به یادآوری شما هم کمک کند. به خصوص اگر از یک تقویم دیجیتالی استفاده میکنید، میتوانید برای آن روز به خصوص یک رویداد ثبت کنید تا تلفن همراه شما کارهایتان را به یادتان بیندازد. زندگی در قرن بیست و یکم چندان هم بد نیست، مگه نه؟
۳- از دست مخالف خود استفاده کنید
تحقیقات زیادی وجود دارد که ثابت میکند استفاده از سمت مخالف بدن میتواند تاثیر مثبتی بر تقویت حافظه و درمان فراموشی بگذارد. همانطور که توضیح دادیم به عنوان مثال ، اگر دست راست هستید ، از دست چپ خود استفاده کنید و برعکس. دلیل این امر به این دلیل است که قسمتهای مختلف مغز هنگام استفاده از قسمتهای چپ یا راست بدن شما استفاده می شود. سمت چپ مغز برای سمت راست بدن و سمت راست مغز برای سمت چپ بدن شما کار می کند.
اگر فقط از دستی که شما با آن راحت هستید استفاده می کنید، طرف دیگر مغز شما خیلی فعال نخواهد بود. بهتر است هر روز زمانی را به تمرین استفاده از دست مخالف اختصاص دهید تا مغز و حافظه خود را تقویت کنید و فراموشی خود را درمان کنید . این کار ممکن است در ابتدا سخت باشد، اما با گذشت زمان کوتاهی شما به آن عادت خواهید کرد.
۴- کارهای خود را در ذهنتان ترسیم کنید
فرض کنید که قرار است یک پاکت شیر بخرید و دوست ندارید که خرید آن را فراموش کنید. چه راهکاری را برای درمان فراموشی خود در این زمینه پیشنهاد میکنید؟ راهکار پیشنهادی ما این است که در مورد کاری که قرار است انجام دهید در ذهنتان تصویرسازی کنید. چگونه؟ خب مثلا برای اینکه یادتان نرود شیر بخرید، میتوانید قبل از رفتن به خرید، مدام به این فکر کنید که قرار است با آن شیر چه چیزی درست کنید. اگر قرار است کیک درست کنید، بهتر است که در تمام مدت مراحل درست کردن کیک را درون ذهن خود مرور کنید. بدین ترتیب شما دیگر نگرانی از بابت فراموش کردن کارهای خود نخواهید داشت.
بیشتر بخوانید: تقویت حافظه تصویری
۵- ورزش کنید!
ورزش کردن بهترین راه برای درمان فراموشی است. فعالیت بدنی از خطر ابتلا به دیابت، بیماریهای قلبی و سایر مشکلات گردش خون جلوگیری میکند. لازم به ذکر است که که این بیماریها میتوانند باعث فراموشی و آلزایمر شوند. ورزش کردن باعث میشود تا خواب راحت تری داشته باشید و استرس و اضطراب را کاهش میدهد؛ به خوبی میدانیم که استرس و اضطراب یکی از علل اصلی فراموشی است.
۶- جدول یا پازل حل کنید
بازی کردن همیشه لذت بخش بوده است. فرقی ندارد که یک کودک ۹ ساله هستید یا یک مرد ۹۰ ساله. اکثر ما از بازی کردن در شرایط مختلف لذت میبریم. به همین دلیل هم انجام دادن بازیهایی مثل سودوکو، جدول حل کردن، شطرنج یا حتی بازیهایی مثل آمیرزا و باقلوا که در گوشی تلفن همراه شما قابل نصب هستند میتواند به درمان فراموشی شما کمک کند.
بد نیست بدانید نتایج مطالعهای که شامل ۴۲ فرد بزرگسال مبتلا به اختلال فراموشی خفیف است، نشان داد که بازی کردن در برنامه تمرینی مغز به مدت ۸ ساعت طی یک دوره چهار هفتهای باعث بهبود عملکرد در تست های حافظه شده است.
یک مطالعه دیگر از میان ۴،۷۱۵ نفر نشان داد که وقتی تنها ۱۵ دقیقه از برنامه آنلاین آموزش مغز را حداقل پنج روز در هفته انجام میدهند، حافظه کوتاه مدت، حافظه کار، تمرکز و حل مسئله در مقایسه با گروه کنترل به طور قابل توجهی بهبود مییابد. بعلاوه ، در بازی های تمرکزی و تقویت حافظه نشان داده شده است که به کاهش خطر زوال عقل در بزرگسالان مسن کمک بسزایی میکند.
۷- مراجعه به دکتر
اگر هیچ کدام از راههای ذکر شده برای شما کارساز نبودند، نوبت به آن میرسد که به یک پزشک مراجعه کنید. ضعف حافظه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد که بیشتر آنها جسمی نیستند و به روح و روان شما ربط دارند. به همین دلیل هم در درجه اول مراجعه به یک روانشناس حاذق را به شما پیشنهاد میکنیم.
جالب است بدانید که اختلال نقص توجه یا همان ADHD که در کشور ما به اختلال بیش فعالی هم معروف است یکی از عوامل مهم این ضعف حافظه است. شما حتی میتوانید با مطالعه مقاله افزایش تمرکز در کودکان بیش فعال اطلاعات بیشتری در این مورد به دست آوردید. درمان و کنترل این اختلال از همان سنین کودکی باعث خواهد شد که کودک شما در بزرگسالی با چالشهای جدیتری روبرو نشود.
فقط فراموش نکنید که اصلا و ابدا و به هیچ عنوان به صورت سرخود از قرص و داروهای موجود در این زمینه استفاده نکنید. چرا که عوارض برخی از آنها بسیار مخرب خواهد بود.
بیشتر بخوانید: قرص تقویت حافظه
تاثیر خاطرات بر درمان فراموشی
در دوره کارشناسی ارشد استادی داشتیم که به ما تاکید میکرد برای یادگیری لغات جدید لازم نیست آنها را حفظ کنیم، بلکه باید آنها را به خاطر بسپاریم و از آنها خاطره بسازیم. خاطرات ما در واقع تا ابد در کنار ما هستند، به همین دلیل هم زمانی که افراد دچار بیماری آلزایمر میشوند، مرگ هم به سراغشان میآیند. در واقع ما با خاطرات خود زنده هستیم. پس بهتر است که هر چه میتوانید این خاطرات را حتی اگر رنگی هم نیستند، رنگی کنید. کاهی اوقات یک خاطره تلخ میتواند چنان درسی به ما بدهد، که تمام خاطرات شیرینمان از آن عاجز بودهاند.
درمان فراموشی ؛ توصیههای پایانی
اگرچه میزان IQ و ژنهای ذاتی ما در قدرت حافظه موثر هستند، اما بد نیست بدانید اصلاح برخی از رفتارها هم تاثیر بزرگی بر حافظه ما خواهد گذاشت. برای داشتن یک حافظه قوی افراد باید از یک رژیم غذایی سالم پیروی کنند. ورزش کردن منظم، عدم مصرف سیگار و الکل و همچنین کاهش کلسترول همگی بر روی حافظه شما تاثیر مثبت خواهند گذاشت. همچنین به چالش کشیدن مغز به صورت روزانه و با استفاده از بازیهای ذکر شده یک راه دیگر برای درمان فراموشی به حساب میآِید.
7 پاسخ
سلام
من خیلی جدیدافراموشکارشدم برادرمان این کاربه چه دکتری مراجعه کنم ممنون میشم راهنمایی بفرمایید
سلام و درود
از دوره های ذهن متمرکز ک تقویت حافظه کمک بگیرید
من دقیقا توی سن جوانی علائم فراموشی و توی خودم میدیدم که با تمرین همین نکاتی که شما بیان کردید تونستم خودمو درمان کنم ،مطالبتون عالی هستن ممنون
سلام
بسیار کاربردی هست. ممنون استاد🙏🌹💐
سپاس
خیلی ممنونم
بسیار عالی بود و موفق باشید
سپاس فراوان