معرفی بهترین کتاب های جامعه شناسی ؛ 12 اثر خواندنی

برای من که شیفته فلسفه، روانشناسی و ادبیات بودم، جامعه شناسی مانند ترکیبی از هر سه بود. جامعه شناسی روش و شیوه مطالعه و شناخت جوامع را به ما می‌آموزد. علمی که اگرچه شاید به اندازه سایر علوم به آن توجه نمی‌شود، اما در لحظه لحظه زندگی ما جاری است و برای داشتن جهانی بهتر باید آن را دقیق‌تر بشناسیم. برای همین در این قسمت از معرفی کتاب به سراغ بهترین کتاب های جامعه شناسی رفتیم. 12 کتابی که در ادامه این مقاله به شما معرفی می‌کنیم، گلچینی از بهترین آثار این حوزه ازقرن 19ام تا به حال هستند. 

1- بینش جامعه شناختی

همه ما روزانه آمار و ارقام مختلفی را می‌شنویم. از میزان گرسنگان جهان گرفته تا احتمال موفقیتمان در بازار سرمایه! اما این آمارها تا چه اندازه به ما کمک کرده‌اند؟ چارلز رایت میلز که یکی از جامعه‌شناسان پیشرو آمریکایی به حساب می‌آید، در کتاب بینش جامعه شناختی تقریبا رویکرد جامعه شناسان عصر خودش را به طور کامل زیر سوال برده است. او باور دارد مردم در جهان مدرن (و حتی پست مدرن) بیش از هرچیز به بینش جامعه شناختی نیاز دارند. ابزاری که به آن‌ها کمک کند تا همزمان با کمک گرفتن از آمار و قدرت استدلال خودشان بهترین تصمیمات را برای زندگی خود بگیرند.

آنچه میلز روی آن تاکید دارد یک جامعه شناسی انسان‌گرا است. در یک جامعه شناسی انسان‌گرا، ابعاد شخصی، اجتماعی و تاریخی زندگی ما به درستی در نظر گرفته می‌شوند. کتاب بینش جامعه شناختی مشکل از تعدادی از بهترین مقالات میلز در این باره است. نشر شرکت سهامی انتشار با ترجمه عبدالمعبود انصاری این کتاب را منتشر کرده است.

همچنین بخوانید: اگر این سبک از معرفی کتاب را دوست دارید، ما مقاله معرفی بهترین کتاب های فلسفی را نیز به شما پیشنهاد می‌کنیم.

2- تمایز

اگر به دنبال کتابی هستید که وضع مردم طبقه متوسط را در جامعه مدرن  به تصویر کشیده باشد، تمایز را مطالعه کنید. کتاب تمایز اثر پی‌یِر بوردیو است. همه ما در زندگی روزمره خود مدام در حال انتخاب بین خوب و بد هستیم. با این حال قضاوت ما همیشه هم منصفانه و خالی از اشکال نیست. در واقع بیشتر انتخاب‌های ما به خاطر تمایزی است که بین یک چیز و گزینه جایگزینش وجود دارد.

پی‌یر بوردیو در این اثر که از بهترین کتاب های جامعه شناسی هم محسوب می‌شود به ما نشان می‌دهد که جهان اجتماعی ما در واقع تلفیقی است یک نظام بر پایه روابط قدرت و استدلال و ذائقه‌ای که خودمان با استفاده از قضاوتی که داریم آن را شکل دادیم. این دو در نهایت قضاوت اجتماعی ما را می‌سازند، همان چیزی که باعث می‌شود بین دو انتخاب، یکی را برگزینیم. نویسنده این کتاب را بر اساس نظرسنجی‌هایی که طی سال‌های تحقیقاتش انجام داده نوشته است. نشر ثالث کتاب تمایز را با ترجمه حسن چاوشیان منتشر کرده است.

3- ساخت اجتماعی واقعیت

رساله‌ای در باب جامعه شناسی شناخت. کتاب ساخت اجتماعی به بررسی این می‌پردازد که شناخت و واقعیت در جامعه چگونه شکل می‌گیرد و پس از شکل گیری چگونه تغییر یافته یا حفظ می‌شود. پیتر برگر و توماس لوکمن در این کتاب به جای اینکه سراغ نظریات روشنفکران بروند، مستقیما به سراغ خرد جمعی و دانش و شناخت عموم جامعه رفتند. آن‌ها به ما نشان می‌دهد که ضرب‌المثل‌ها، حکایات و باورهایی که بین بیشتر مردم وجود دارند تا حد زیادی می‌تواند ما را با ریشه تعاملات انسانی و وضعیت کنونی‌مان آشنا کند.

کتاب ساخت اجتماعی واقعیت در سال 1966 منتشر شد اما از همان روز تا به حال توانست نظر افراد متخصص را به خودش جلب کند. عده‌ای باور دارند که این کتاب توانست فلسفه غرب و جامعه شناسی را با معرفی ساخت اجتماعی و بسیاری از ایده‌های انقلابی متحول کند. ساخت اجتماعی واقعیت در سال 1998 هم به عنوان یکی از 5 کتاب برتر جامعه شناسی در قرن بیستم نامیده شد. فریبرز مجیدی این کتاب را در ایران ترجمه و نشر علمی و فرهنگی آن را منتشر کرده است.

4- تاوان نابرابری

برابری و برادری، این شعار جوامع و دولت‌های بسیار زیادی است. از رمان قلعه حیوانات به عنوان یکی از بهترین رمان های جهان گرفته، تا دولت‌های شوروی سابق؛ هرچند که در هیچکدام نهایتا به آن سخنان آرمانی عملی نشد. اما آیا واقعا برابری در فرصت‌ها و امکانات تا این اندازه مهم است؟ بله! خیلی خیلی مهم است!

ریچارد ویلکینسون در کتاب تاوان نابرابری با پشتوانه سال‌ها پژوهش و تحقیق خودش و دیگران به ما نشان می‌دهد که نابرابری در جوامع می‌تواند چه آثار وحشتناکی داشته باشد. آنطور که در این کتاب می‌خوانیم شکاف طبقاتی و به طور کلی نابرابری در سطوح مختلف یک جامعه، برای تمام افراد آن جامعه مضر و خطرناک است. به عقیده ویلکینسون نابرابری می‌تواند در 11 مورد از مشکلات اجتماعی و سلامتی وضع را بدتر کند. این مشکلات عبارتند از: سلامت بدنی، سلامت روحی، سوء مصرف مواد مخدر، آموزش، زندانی شدن، اضافه وزن، تحرک اجتماعی، اعتماد و زندگی جمعی، خشونت، بارداری نوجوانان و سلامت کودکان.

البته ویلکینسون صرفا به سراغ معرفی مشکلات نرفته و سعی می‌کند برای هر مشکل راه حلی را هم ارائه کند. سارا افراز این کتاب را در ایران ترجمه و نشر میم آن را منتشر کرده است.

5- خودکشی

یکی از قدیمی‌ترین و بهترین کتاب های جامعه شناسی فهرست ما؛ خودکشی نوشته امیل دورکیم جامعه شناس فرانسوی است. دورکیم اعتقاد داشت خودکشی یک پدیده‌ی روانشناسانه نیست و بیشتر پدیده‌ای است که باید با دید جامعه شناسانه به آن نگاه کرد. او با بررسی موارد مختلف خودکشی دریافت که عواملی مانند دین، سن، جنسیت و بحران‌های اجتماعی و اقتصادی نقشی کلیدی در خودکشی یک فرد ایفا می‌کنند. در واقع دورکیم عقیده داشت خودکشی بهتر از هر پدیده دیگری به ما نشان می‌دهد که واکنش افراد نسبت به جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند چیست. بنابراین ما می‌توانیم با بررسی دلایل و عوامل خودکشی رویکرد خود در قبال جامع شناسی را تغییر دهیم.

دکتر نادر سالارزاده امیری این کتاب را در ایران ترجمه و انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی آن را منتشر کرده است.

6- نمود خود در زندگی روزمره

یک کتاب فوق العاده دیگر که جزو دهمین کتاب برتر جامعه شناسی در قرن بیستم هم نامیده شده است. کتاب نمود خود در زندگی روزمره اولین اثر اروینگ گافمن است. او در این کتاب برای اولین بار به سراغ این موضوع رفت که ما انسان‌ها با توجه به شرایط و در مواجهه با افراد دیگر جامعه سعی می‌کنیم خودمان را تغییر دهیم. دلیل این تغییر از نگاه گافمن این است که ما قصد داریم برداشتی را که فرد مقابل قرار است از ما داشته باشد را آنطور که می‌خواهیم تغییر دهیم.

اروینگ گافمن اعتقاد دارد روابط ما در جامعه به نوعی تئاتریکال است. این یعنی هر کدام از ما در زندگی به نوعی در حال اجرای نقش خود در یک نمایش هستیم. البته این موضوع فقط یک نظریه نیست، بلکه بر اساس تحقیقات مفصل جامعه شناسی و رسوم اجتماعی سراسر جهان است. گافمن به خاطر این کتاب در سال 1961 جایزه Maclver را دریافت کرد. انتشارات مرکز این کتاب را با ترجمه مسعود کیانپور منتشر کرده است.

همچنین بخوانید: مجموعه هوش برتر ایرانیان لیستی از بهترین کتاب های روانشناسی را نیز برای مخاطبان خود تهیه کرده است.

7- مرزهای نامرئی

ارین میر که یک کارشناس کسب و کار بین‌المللی است در کتاب مرزهای نامرئی به ما نشان می‌دهد که تفاوت‌های فرهنگی چگونه می‌توانند بر روی تجارت بین الملل تاثیر بگذارند. میر باور دارد که سنت‌ها و رسوم فرهنگی به شکل ویژه‌ای بر شخصیت اجتماعی ما تاثیر گذارند. همین موضوع هم روی تصمیم گیری ما برای انجام یا عدم انجام یک معامله تجاری تاثیر می‌گذارد.

البته ارین میر فقط قصد ندارد که ما را با این حقایق آشنا کند. هدف او از نوشتن کتاب مرزهای نامرئی این است که ما را راهنمایی کند تا با وجود تمای این تفاوت‌های اجتماعی، بتوانیم در تجارت جهانی بهتر عمل کنیم. آزاده معتمدی محمدیان و امیر قاصر این کتاب را ترجمه و نشر گرایش تازه آن را منتشر کرده است.

8- جامعه شناسی گیدنز

یکی از مشهورترین و بدون هیچ شکی بهترین کتاب های جامعه شناسی در تمام تاریخ! آنتونی گیدنز جامعه شناس مشهور بریتانیایی که نظریه ساختاربندی او سال‌هاست در محافل جامعه شناسی مورد بحث قرار می‌گیرد، نویسنده این کتاب است. گیدنز را به خاطر چیزهایی که با علم جامعه شناسی اضافه کرده ستایش می‌کنند و کتاب جامعه شناسی او نیز در واقع یکی از همین آثار قابل ستایش اوست. شهرت و محبوبیت او هم به خاطر لحن ساده و قابل فهم است که دشوارترین و پیچیده‌ترین مسائل را با زبانی قابل درک برای همه روایت می‌کند.

او بارها کتاب جامعه شناسی خود را تا به امروز ویرایش کرده است و هر بار هم چیز جدیدی به آن اضافه می‌کند. گیدنز اعتقاد دارد برای اینکه بتوانیم اتفاقات و مسائل بزرگ این جهان را به خوبی درک کنیم، واجب است که جامعه و به طور کلی جوامع را بهتر بشناسیم. خوشبختانه ویراست جدید این کتاب موضوعاتی مانند اینترنت و اقتصاد نوین را هم در برمی‌گیرد. برای همین هم تقریبا برای تمام دانشجویان یا علاقه‌مندان به جامعه شناسی مانند یک رساله گویاست. نشر نِی این کتاب را با ترجمه حسن چاوشیان منتشر کرده است.

9- در باب فرآیند تمدن

نوربرت الیاس جامعه شناس مشهور آلمانی در سال 1936 و روزهایی که فاشیسم در دل اروپا جولان می‌داد کتابی نوشت که هنوز هم از بهترین کتاب های جامعه شناسی شناخته می‌شود. نوربرت الیاس اعتقاد داشت ما انسان‌ها از بدو تولد کمابیش به یکدیگر وابسته هستیم. در واقع اجتماع هم از به هم پیوستن و کنار هم قرار گرفتن ما تشکیل می‌شود. این به هم پیوستن شامل تمام برنامه‌ها و رفتارهای ماست. البته به عقیده او ساختاری که ما در کنار هم و در قالب اجتماع می‌سازیم پویا و تغییر پذیر است. دلیلش هم این است که ما انسان‌ها، به عنوان سازندگان و یا تشکیل دهندگان این ساختار دائما در حال تغییر هستیم.

کتاب در باب فرآیند تمدن مهم‌ترین اثر نوربرت الیاس محسوب می‌شود. او سعی کرده در این کتاب فرآیند تمدن غرب را از قرون وسطی به بعد بررسی کند تا ببیند شکل گرفتن کشورها و ملت‌ها چگونه برای همیشه موجب تغییر جوامع غربی شده است. نشر جامعه شناسان این کتاب را با ترجمه غلامرضا خدیوی در ایران منتشر کرده است.

10- نقطه عطف

تا حالا به این فکر کردید که یک ایده، اتفاق یا یک حرکت چگونه مانند باد در هوا پخش می‌شود و همه افراد را به خودش درگیر می‌کند؟ چرا برخی از اتفاقات با سرعتی مثل ویروس کرونا تمام دنیا را فرا می‌گیرند؟ خب، خوشبختانه مالکوم گلدول هم این فکر را در سر داشته و آن را عمیقا بررسی کرده است!

کتاب نقطه عطف یکی از کتاب‌های پرفروش مالکوم گدول، نویسنده کتاب از ما بهتران یا داستان موفقیت نخبگان است. او در این کتاب به سراغ اتفاقات همه‌گیری می‌رود که در کسب و کار، بازاریابی یا حتی رفتارهای انسانی شاهد آن‌ها هستیم. نقطه عطف در واقع همان لحظه مهمی است که یک ایده مانند باد در هوا میپیچد و همه را به خودش مشغول می‌کند. گلدول در این کتاب پرفروش به ما نشان می‌دهد که چنین فرآیندی چگونه اتفاق می‌افتد و تاثیر آن بر روی رفتارهای انسانی، جامعه شناسانه و کسب و کار ما چیست. خوشبختانه می‌توانید با کلیک بر روی لینک زیر خلاصه این کتاب را با عضویت در باشگاه کتابخوانی ما دریافت کنید.

حتما بخوانید: اگر وقت خواندن تمام کتاب‌ها را ندارید می‌توانید به بخش خلاصه کتاب هوش برتر سری بزنید و مقاله معرفی و خلاصه کتاب نقطه عطف را تنها در چند دقیقه بخوانید.

11- جامعه خطر

آلمانی‌ها جامعه شناسان مشهور و خوب زیادی دارند، اولریش بک هم بدون شک یکی از بهترینِ آن‌ها است. او اصطلاح جامعه خطر را اولین بار اختراع و استفاده کرد. در این کتاب او هم به سراغ جوامع نابرابر می‌رود. او اعتقاد دارد اگرچه در جوامع طبقاتی قدیمی فقط طبقه ضعیف یا همان پرولتاریا در معرض خطر بود، اما امروز حتی ثروتمندان چنین جامعه‌ای هم از معرض خطر در امان نیستند.

نکته جالب‌تری که بک در این کتاب بیان می‌کند کافی نبودن نظریات اجتماعی است. در واقع اولریش بک اعتقاد دارد که نظریات اجتماعی به تنهایی برای توصیف شرایط واقعی جامعه کافی نیستند. او اعتقاد دارد که ما باید عواملی مانند علم، رشد فناوری و ساختارهای فرهنگی را هنگام توضیح وضعیت یک جامعه مورد توجه قرار دهیم. کتاب جامعه خطر در ایران توسط مهدی فرهمند نژاد و رضا فاضل ترجمه شده است و نشر ثالث هم آن را منتشر کرده است.

12- پایان غیاب

شاید خیلی‌ها عقیده داشته باشند که این کتاب شایستگی حضور در لیست بهترین کتاب های جامعه شناسی را نداشته است. اما به عقیده من کتاب پایان غیاب نگاه جالب و ویژه‌ای به یک پدیده اجتماعی و شاید فناوری داشته است: اینترنت! مایکل هریس نویسنده کتاب در اثر خود جهان قبل و بعد از ظهور اینترنت را با هم مقایسه کرده است.

همانطور که از زیرعنوان کتاب هم پیداست، هریس به دنبال پیدا کردن چیزی است که ما در جهانی که در آن پیوسته با هم اتصال داریم از دست دادیم. نویسنده بدون آنکه بخواهد از زندگی قبل یا بعد از ظهور اینترنت دفاع کند، به سراغ مستندات علمی در این باره رفته تا ببیند واقعا زندگی ما قبل یا بعد از ظهور اینترنت بهتر بود؟ البته شاید عدم اتصال به اینترنت برای خیلی از ما مثل یک کابوس باشد، شاید بیشتر ما اعتقاد داشته باشیم که اینترنت جوامع ما را بیشتر به هم نزدیک کرده است،اما با خواندن کتاب پایان غیاب متوجه برخی از این اشتباهات خواهیم شد. نشر خزه این کتاب را با ترجمه مجتبی ویسی در ایران منتشر کرده است.

از دست ندهید: اگر شما هم به دنبال رشد مهارت‌های فردی هستید، بهتر است به سراغ بهترین کتاب های خودشناسی بروید.